Bij binnenkomst is er soms nog wat verwarring bij de overwegend horende bezoekers van Stembureau 666 in Utrecht. Boven de mondkapjes zijn fronsende voorhoofden en vragende blikken te zien. Maar dan, bij de loketten waar ook een gebarentolk aanwezig is, valt het kwartje: ze brengen vandaag hun stem uit bij één van de gebarentalige stembureau’s in Utrecht.

De afgelopen maanden besteedden diverse media al aandacht aan het initiatief van Lisa Hinderks om stembureaus toegankelijk te maken voor doven en slechthorenden. Haar plan lukte en daarmee had de Gemeente Utrecht een primeur: twee stembureaus die volledig bemand worden door mensen die gebarentaal spreken en zelf ook doof of slechthorend zijn.

Duidelijk knikken

Bij de ingang van het stembureau aan de Kleinesingel, in het gebouw van het College voor de Rechten van de Mens, worden kiezers welkom geheten door Sam Piek. In gebarentaal wijst hij de bezoekers op de handpomp, hij geeft aan de wachtenden die buiten in de rij staan door wanneer ze binnen mogen komen en zorgt dat er voldoende afstand wordt gehouden.

Sam woont vlakbij in een studentenhuis voor doven en wilde graag een keer meemaken hoe het is, zo’n gebarentalig stembureau.

‘Ik heb niet perse iets met politiek,’ zegt Sam (foto rechts), ‘maar wel met toegankelijkheid. Het is heel leuk om te merken dat bezoekers zich pas bij het verlaten van het stembureau realiseren dat ik doof ben. Dat merk ik doordat ze dan ineens veel duidelijker even zwaaien of naar me knikken. Zij passen zich aan mij aan, in plaats van andersom.’

Rollen omgedraaid

Binnen, bij de loketten, treffen we tolk Elselieke (links op de foto), voorzitter Benny Elferink (midden) en medewerker Sharon Vonk (rechts) aan. Sharon is een vriendin van initiatiefneemster Lisa. Toen Sharon hoorde dat er een gebarentalig stembureau zou komen, meldde ze zich aan als vrijwilliger.

‘Ik werk graag mee aan initiatieven die de toegankelijkheid bevorderen,’ legt Sharon uit, ‘en het is leuk dat de rollen bij dit stembureau zijn omgedraaid. Aan de gezichten van sommige (horende) mensen kun je zien dat ze denken: “Pfff, waarom moet dit?” Maar de meeste mensen vinden het juist leuk. Zodra ze de gebarentolk zien en doorhebben dat we hier allemaal in gebarentaal communiceren, doen ze hun best om zich verstaanbaar te maken. Er zijn zelfs mensen die speciaal naar dit stembureau komen, zoals vanochtend, toen een moeder aan haar dove kind wilde laten zien dat hier allemaal mensen werken die met elkaar communiceren in gebarentaal. Dit stembureau zorgt ervoor dat gebarentaal zichtbaarder wordt.’

Kiezerspas

Voor doven en slechthorenden die in Utrecht wonen ligt het voor de hand om in één van de twee toegankelijke stembureaus te gaan stemmen. Maar in de rij aan de Kleinesingel in Utrecht bevinden zich ook Ilse van Stempvoort uit IJsselstein (links op de foto) en Maaike van der Hagen uit Zeist. Ze vroegen speciaal voor deze gelegenheid een kiezerspas aan, die het mogelijk maakt om in een andere gemeente dan je eigen woonplaats te kunnen stemmen.

‘Ik sta heel erg achter het idee van een toegankelijk, gebarentalig stembureau,’ legt Maaike uit. ‘Ook al ben ik zelf niet opgegroeid met gebarentaal, ik vind: kunnen stemmen in je eigen taal is belangrijk. Dit heeft niet alleen te maken met het gebruik van gebarentaal in dit stembureau, maar met de hele communicatie er omheen. Dat maakt al een wereld van verschil.’ Haar collega Ilse bevestigt dit: ‘Dit stembureau is echt doofvriendelijk. Communiceren gaat hier soepel, echt heel fijn!’

Maaike vult aan waarom een toegankelijk stembureau voor haar zo belangrijk is: ‘Wanneer je als dove normaal gesproken ergens binnenkomt waar iedereen horend is en je verstaat niets, dan maakt dit onzeker. Je weet immers niet direct wat er van je verwacht wordt. Het is ook vervelend als je altijd eerst aan de ander moet vragen om duidelijk te praten. Of, nu iedereen mondkapjes draagt, om te vragen of iemand zijn mondkapje even af wil zetten zodat je zijn mondbeeld kunt volgen. In dit toegankelijke stembureau is dat bij binnenkomst al totaal anders. Je wordt hier ontvangen door een doof persoon. Eenmaal binnen lijkt de wereld speciaal voor jou gemaakt. Het voelt echt alsof je gezien en erkend wordt. Je hoeft niets uit te leggen. Daar komt ik graag speciaal voor naar Utrecht.’