Het wordt gezien als hét stuk van de twintigste eeuw: 4’33’’ van componist John Cage, is op z’n zachts gezegd nogal bijzonder. Waarom? Als je de plaat afspeelt, hoor je namelijk niks en dat komt omdat de musicus ook niets speelt. Nee, dit is geen grap! Sterker nog, in oktober komen er maar liefst vijf vinylplaten uit waar 58 versies van dit beroemde stiltestuk op staan.

In 1953 bracht de beroemde avant-gardecomponist John Cage dus een muziekstuk uit met louter stilte. Dit was niet bedoeld als een grap, integendeel. Er zat juist een heel mooie gedachte achter. De musicus speelt weliswaar niets, maar dat betekent niet dat er ook niets te horen is. En dat is precies waar het om draait. Voor Cage was elk geluid even belangrijk; niet alleen de geluiden die bepaald zijn door zogenaamde muzikale wetten.

Bewuster luisteren

Je zou kunnen zeggen dat Johan Cage zijn tijd ver vooruit was. 4’33’’ was namelijk een uitnodiging om bewuster te luisteren, iets dat we nu ‘mindful luisteren’ zouden noemen. Door naar het stuk te luisteren hoor je niks, maar daardoor krijg je juist aandacht voor de geluiden in je omgeving, omdat je bewust wordt van de dingen je om je heen hoort. Dat gebeurde bijvoorbeeld toen het stuk voor het eerst werd uitgevoerd in de Maverick Concert Hall in New York. Dat concertgebouw lag aan de rand van de bossen en daardoor hoorde het publiek in het eerste deel het geruis van de bomen, in het tweede deel getik van regendruppels en in het derde deel vooral het gemompel van een perplex publiek.

Tinnitus, een onopzettelijk geluid

John Cage besefte dat op aarde altijd en overal geluiden zijn en dat echte stilte niet bestaat. Zelfs in een geluiddichte ruimte op Harvard hoorde hij zijn bloed ruisen en een pieptoon, vermoedelijk had hij tinnitus. Deze ontdekking bracht hem tot een herdefiniëring van stilte: stilte is onopzettelijk geluid (non-intentional sound).

Stumm433: 58 cover versions of John Cage’s ­composition, 4’33” (Mute, 5 vinylplaten) £220. ­Verschijnt op 4 oktober, maar is nu al te bestellen via mute.com/stumm-433.

Bron: Het Parool