Stichting DovenShoah heeft voor het eerst een herdenkingsreis door Polen georganiseerd om de vermoorde Nederlandse Joodse Doven tijdens de tweede wereldoorlog te herdenken. Vier verschillende concentratiekampen werden bezocht. De herdenking voor de Joodse vermoorde Doven was in Auschwitz-Birkenau.

In de eerste week van oktober reisden twintig deelnemers naar Polen. De groep bestond uit Dove en enkele horende personen met verschillende geloven waaronder een aantal Joodse Doven. De kampen Sobibor, Majdanek, Auschwitz I en Auschwitz-Birkenau stonden op het programma.

Herdenkingslaan Sobibor
Het kamp Sobibor werd als eerst bezocht. Sporen van dit vernietigingskamp zijn toendertijd allemaal gewist door de Duitsers. Midden in het bos op het drielandenpunt van Wit-Rusland, Oekraïne en Polen heeft het kamp gestaan. Nu is er alleen nog maar een grote open plek. Een Poolse gids leidde de groep rond door het gebied. De rondleiding ging ook door de herdenkingslaan. In deze laan met bomen liggen aan weerszijden honderden stenen. Elke steen had een plaatje met de naam van een vermoorde Joodse persoon, familie of meerdere personen. Er waren veel Nederlandse namen, omdat in dit kamp veel Nederlandse gevangenen zaten. In totaal zijn er ruim 34.000 Nederlanders vermoord in Sobibor waarvan zeker 70 Joodse Doven. Mogelijk is het aantal hoger, maar dat wordt nog onderzocht. Kaatje Wurms uit Amsterdam (15 jaar oud) is een van de vermoorde Joodse Doven. Ter nagedachtenis aan haar ligt er een steen in de herdenkingslaan.

Nederlandse Joodse geschiedenis Auschwitz
Op de laatste dag van de herdenkingsreis werd Auschwitz bezocht met een gids. Dit kamp was het grootste kamp van de nazi’s en was zowel een werk als vernietigingskamp. Het bestond uit twee locaties een paar kilometer van elkaar vandaan: Auschwitz I en Auschwitz-Birkenau. Opvallend is dat er nog veel overblijfselen zijn. Veel barakken zijn nog in tact. In Auschwitz I zijn verschillende barakken ingericht als museum. Elke tentoonstelling heeft een andere nationaliteit als thema. Eėn barak heeft als thema de Joodse Nederlandse cultuur met foto’s en informatie over heel Nederland. Ruim 56.000 Nederlanders zijn vermoord in Auschwitz. Al deze namen zijn zichtbaar gemaakt op een lange muur. Daartussen staan ook de namen van de ruim 110 vermoorde Nederlandse Joodse Doven. Dit aantal kan hoger zijn, maar dat moet nog blijken uit onderzoek.

Anna’s stille strijd
Een bijzonder verhaal is het verhaal van de Joodse Dove vrouw, Anna Vos. Zij heeft wonder boven wonder met behulp van haar nicht het kamp Auschwitz overleefd. In Auschwitz-Birkenau werd Anna geplaatst in het kamp voor vrouwen in barak met nummer 13. Die barak is nog in tact. Een aantal personen van de herdenkingsreis hebben die barak bekeken. Het verhaal van Anna Vos is verfilmd en te zien op Youtube.

Herdenking
Na het indrukwekkende bezoek aan Auschwitz I werd Auschwitz-Birkenau bezocht. Op diverse plekken werd stil gestaan en vertelde de gids informatie. Helemaal achterin het kamp aan het einde van het spoor naast de gaskamers is een monument om de vermoorde personen in Auschwitz te herdenken. Een lange rij met grote marmeren stenen die allemaal dezelfde tekst hebben ingegraveerd. ‘Laat deze plaats eeuwig een kreet van wanhoop zijn en een waarschuwing aan de mensheid. Hier hebben de Nazi’s ongeveer anderhalf miljoen mannen, vrouwen en kinderen vermoord, voornamelijk joden uit verschillende Europese landen. Auschwitz-Birkenau 1940-1945.’ Voor elke nationaliteit is er een steen. Bij de Nederlandse steen werden de Joodse Doven herdacht. Er werd een toespraak gehouden in gebarentaal en vervolgens een minuut stilte. Ook werden er stenen met een persoonlijke tekst bij het monument neergelegd. Het is een Joodse gewoonte om bij Joodse graven en herdenkingsmonumenten kleine stenen neer te leggen in plaats van bloemen. Sommige steentjes waren ter nagedachtenis aan vermoorde familieleden. Ook Anna Vos werd herdacht met een steen. Stichting Dovenshoah legde twee stenen neer. Een voor alle vermoorde Joodse Dove Nederlanders en de ander speciaal voor alle vermoorde Joodse Dove kinderen uit Nederland.

DovenShoah
Stichting DovenShoah zet zich al jaren in om de geschiedenis van Joodse Doven in de tweede wereldoorlog vast te leggen en te blijven herdenken. Zo is er in Amsterdam een herdenkingsmonument en een herdenkingsplaquette gekomen. In eerste instantie was de stichting een onderdeel van SWDA en sinds 2005 werken ze zelfstandig. De stichting is afhankelijk van giften. Wilt u de stichting ondersteunen dan kunt u donateur worden of een donatie doen.