Door de coronamaatregelen kwam actrice en theatermaker Gabby Bakker vorig jaar plotseling zonder werk te zitten. Ze wist meteen dat het lang zou gaan duren en besloot om het roer om te gooien. Na een aantal verschillende opties waar zelfs klusjesvrouw tot de mogelijkheden behoorde, kwam ze uit bij iets wat ze eigenlijk al veel langer wilde doen: ze startte met de opleiding tolk Nederlandse Gebarentaal. ‘Het voelde voor mij als thuiskomen.’

‘Mijn moeder was slechthorend en als kind waren mijn zus en ik onbewust al een soort tolk voor haar’, vertelt Gabby, terwijl we uitkijken over de rivier De Nieuwe Maas in haar woonplaats Rotterdam. Het ene naar het andere vrachtschip vaart voorbij. ‘We belden voor onze moeder met de huisarts en als we bijvoorbeeld op een verjaardag waren, hielden we haar altijd een beetje in de gaten. We keken of ze op een goede plek zat en waarschuwden anderen dat ze niet goed kon horen. Want in een groep was het voor haar lastig om mensen te verstaan.

Isolement

‘Door mijn moeder werd het voor mij wel duidelijk wat slechthorendheid met iemand kan doen. Je raakt in een isolement en kan eenzaam worden. Ik heb weleens voorgesteld om samen een cursus gebarentaal doen, maar daar wilde ze niets van weten. Uit schaamte denk ik. Ze wilde niet slechthorend zijn en maskeerde het altijd.

‘Toen ik op de toneelschool zat, ontvingen we op een zeker moment twee dove studenten en ik kan me nog herinneren hoe gebiologeerd ik naar hen zat te kijken. Ik wilde graag meer weten over hoe zij met elkaar communiceerden in de gebarentaal, maar ik durfde niet op hen af te stappen. Ik was bang om fouten te maken omdat je niet met elkaar kunt communiceren. Ik had er gewoon op af moeten stappen natuurlijk. Hoe dan ook is dat beeld me wel altijd bijgebleven.

‘Maar, het was vlak voor de coronacrisis, toen ik lesgaf op de MBO theaterschool en een van mijn eindexamenkandidaten vertelde dat ze de opleiding voor tolk Nederlandse gebarentaal ging doen. Ik merkte dat er iets bij mij gebeurde en niet lang daarna zag ik gebarentolk Irma Sluis bij de persconferentie over corona. En toen viel alles in één keer samen. Dit is wat ik moet doen, dacht ik.

Een golf van emancipatie

‘In het eerste blok in september kregen we de module Dovenstudies en leerden we om te beginnen ontzettend veel over de dovengemeenschap. Dat was een goede keuze, want daardoor wist ik meteen waarvoor ik het deed. Het klinkt misschien gek, maar het voelde voor mij als thuiskomen. Mijn moeder is vier jaar geleden overleden, maar met haar verloor ik ook een slechthorende en door deze module kwam zij als het ware weer tot leven.

‘Het is onrechtvaardig om voor wat voor reden dan ook achtergesteld te worden. Voor iedereen, dus ook voor dove of slechthorende mensen. Ik zou het mooi vinden om daar een bescheiden bijdrage aan te kunnen leveren. Het is momenteel een bijzondere periode. Na jaren van strijd is er eindelijk officiële erkenning voor de Nederlandse Gebarentaal. We gingen met z’n allen de straat op om te demonstreren voor Black Lives Matter en door de aandacht voor de #MeToo-affaire worden misstanden zichtbaar en aangepakt. Het zijn maar een paar voorbeelden van een belangrijke emancipatiegolf waarin we zitten.

‘Ieder mens moet toegang hebben tot informatie. Soms denk ik wel; wat een verantwoordelijkheid. Het vak van tolk, kan ik dat wel? Lukt het me straks om in al die situaties mijn mannetje te staan? En daarnaast is het natuurlijk geen makkelijke tijd om met een studie te starten. Alles is online en dat is niet ideaal. Want gebarentaal is echt een taal in 3D, en die moeten we nu in 2D leren. Maar juist omdat de opleiding heel pittig vind, wordt mijn ambitie getriggerd en ik voel een drang om dóór te gaan en me erin vast te bijten.

Jezelf uitdrukken in een nieuwe taal

‘Door deze opleiding leer ik mezelf op een nieuwe manier kennen. Ik ben heel nieuwsgierig naar hoe ik mezelf kan uitdrukken in gebarentaal. Ook als ik toneelspeel, kan ik me bijvoorbeeld heel erg verbinden met de woorden uit het script. Maar het duurt wel even voordat je echt één bent met een tekst. Dat ervaar ik nu ook weer met gebaren. Ik kan nu een klein beetje gebarentaal, maar ik kan nog lang niet Gabby zijn in gebarentaal. Ik kan nog niet uitdrukken wat ik wil en hoe ik over de wereld denk, ik kan nu slechts een geamputeerde versie van mezelf zijn in gebarentaal. Alleen het gebaar voor ‘Ik hou van jou’, daar heb ik al echt een gevoel bij’, lacht Gabby.

Over Gabby Bakker

Kijk voor meer informatie over haar werk op de website www.gabbybakker.nl