Dat doofheid, kunst en ambities een succesformule kan zijn, bewijzen een aantal dove kunstschilders. Door de eeuwen heen hebben zij hun werk laten zien in tentoonstellingen en musea.

De afgelopen 500 jaar heeft Nederland een behoorlijk aantal dove schilders gekend. De redactie van Doof.nl zet er een aantal op een rijtje.

Winterse schaatslandschappen

We beginnen in de zestiende eeuw. Hendrick Avercamp, doof, is een Nederlandse schilder uit Kampen. Hij kreeg de oneerbare bijnaam de Stomme van Kampen. Avercamp schilderde voornamelijk prachtige winterse schaatslandschappen in olieverf. Niet zo gek dat hij voor dat onderwerp koos, want die tijd was een van de koudste periodes van de kleine ijstijd.

Te zien: in het Rijksmuseum in Amsterdam, het Mauritshuis in Den Haag, het Stedelijk Museum Zwolle, het Stedelijk Museum Kampen en in het buitenland

Bron: Wikipedia.org

Getekende portretkunst

Rond 1626 wordt in Arnhem schilder Johannes Thopas geboren. Hij was een van de weinige gespecialiseerd in potlood getekende portretkunst. Portretten van bekende en onbekende personen werden zijn specialiteit. Aan de hand van die portretten kan nu een beetje bepaald worden wie zijn klantenkring was. Later tekende Thopas met loodschrift op perkament. De eerste tekeningen dateren van 1646. In onderstaande korte film (met dove tolk) wordt het leven van Johannes Thopas verteld. Klik op de afbeelding om het te bekijken.

Te zien: in het Teylers Museum in Haarlem en het Mauritshuis in Den Haag

Liefde voor oma

We maken een sprongetje naar de twintigste eeuw: 1872, het geboortejaar van tekenaar Johannes Tromp. Tijdens zijn verblijf in Indië, samen met zijn oma Grootje Zoet, ontstond zijn liefde voor tekenen. Als eerbetoon aan zijn oma veranderde hij zijn achternaam in Zoetelief Tromp, waarmee hij een carrière als kunstenaar startte. Dat hij zich begaf in kunstenaarskringen bewijst zijn vriendschap met de beroemde schilder Hendrik Mesdag. Hij was getuige op de bruiloft van Zoetelief Tromp. De schilderijen van Tromp verkochten goed en hij verhuisde naar het chique Blaricum. Helaas moest hij dat grote huis verkopen en verhuisde naar Katwijk. Later werd Tromp bekend om zijn strandtaferelen. Vanwege zijn doofheid leidde hij een teruggetrokken leven met zijn gezin. Zij stonden vaak model voor zijn schilderijen. Zoetelief Tromp overleed in 1947.

Te zien: in het Katwijks Museum (vaste tentoonstelling)

Bron: Wikipedia.org

Eerst het verf, dan het onderwerp

Timothy de Graaf is een hedendaagse experimentele kunstenaar. Hij bepaalt het onderwerp nadat de verf op het doek zit. Niet de vorm of kleur van het schilderij, maar de compositie maken voor De Graaf een schilderij geslaagd. Abstract, realistisch, op doek of rechtstreeks op een muur, zijn werkwijze is veelzijdig. ‘Ik vind het niet belangrijk dat de kijker precies begrijpt wat een schilderij voor mij betekent’, zegt hij op zijn website.

Te zien: op 22 en 23 maart 2025 op de Brabant Art Fair in Tilburg

Bron: website Timothy de Graaf

Geluid voelen, zien en ervaren door kunst

Iets verder van huis maar niet minder interessant is de tentoonstelling All Day All Night van de Californische dove kunstenares Christine Sun Kim in New York. In de tentoonstelling is een heel scala aan levenswerk te zien. Van haar beginperiode als kunstenaar tot en met recente kunstwerken. Met haar kunst wil Kim laten zien dat je geluid kan voelen, zien en ervaren. Ze gebruikt hiervoor muzieknotatie, infographics en (gebaren)taal. Lang heeft zij gedacht dat geluid geen deel uitmaakte van haar leven, omdat ze doof is. In een TED Talk van 2015 legt ze op een mooie en beeldende manier uit hoe ze nu kunst vergelijkt met geluid.

Te zien: van 8 februari tot 6 juli 2025 in het Whitney Museum of American Art in New York

Kleurrijk

Jan van Genk (87) is geboren en getogen in Limburg, en doof. Dat laatste zie je terug in zijn schilderijen waarin hij laat zien dat zijn doofheid soms zorgde voor persoonlijke ongemakken. In zijn jeugd was de sociale kring van Van Genk zeer klein. In de loop der jaren is in zijn schilderijen terug te zien hoe hij zijn sociale leven heeft weten uit te breiden.

Te zien: in de expositie ‘Horen, zien en voelen’ tot 14 april 2025 in Museum Valkenburg

Bron: Iasmaastricht.nl

Maak jij kunst?

Ben jij zelf schilder en sta je niet in het bovenstaande rijtje? Laat het ons gerust weten, dan voegen we je toe aan dit artikel.