In Nederland zijn er veel voorschriften en regels die betrekking hebben op geluid. Dat zijn er inmiddels zoveel dat het moeilijk is om door alle bomen het bos te zien. Daarom zetten we de belangrijkste voor u op een rij.

Nederland wordt steeds lawaaiiger. Plekken waar het echt stil is worden schaars in Nederland. Die zogenaamde stiltegebieden verdwijnen snel. In de afgelopen jaren verdwenen al 12% van die gebieden, en naar verwachting zal in 2030 minstens 30% verdwenen zijn. Dat is zorgwekkend omdat stilte die verdwijnt ook niet meer terugkomt. Als er tussen nu en 2030 niets gedaan wordt aan de overlast, dan zal tegen die tijd meer dan eenderde van Nederland gebukt gaan onder een constante geluidsbelasting van boven de 50 decibel. Tel daarbij op dat lawaai in toenemende mate zorgt voor ziekte, stress en overlast en het is meteen duidelijk waarom de overheid in de afgelopen jaren proactief aan de slag is gegaan met dit onderwerp.

Geluid is bij uitstek een onderwerp dat op verschillende niveaus geregeld wordt. Op Europees niveau, landelijk niveau en regionaal niveau. Waar de Europese regels iets abstracter zijn en vooral toezien op het zorgen dat in alle Europese landen dezelfde normen gelden voor bijvoorbeeld auto’s en landbouwapparatuur, zijn de regels op regionaal niveau erg praktijkgericht. Want het is juist in de gemeente en in de nabije omgeving dat geluid geregeld moet worden. Als de buurman een feestje organiseert of een projectontwikkelaar een industrieterrein wil bouwen, stap je als bezorgde burger immers gemakkelijker naar de gemeente dan naar de Europese Unie.

Actieplan
Toch is veel van het lokale geluidsbeleid gebaseerd op Europese wetgeving. Op basis van de Europese Richtlijn Omgevingslawaai worden stedelijke gebieden verplicht om elke vijf jaar een plan op te stellen rondom geluid. Ook wel het ‘actieplan geluid’ genoemd. In dat plan worden bijvoorbeeld maatregelen opgenomen die een gemeente gaat nemen om geluidhinder, en dan voornamelijk van wegverkeer, industrie, luchtverkeer, rail en wegverkeer, te voorkomen. Zo heeft de gemeente Amsterdam medio 2016 hun actieplan opnieuw vastgesteld.

Uit onderzoek onder Amsterdammers blijkt dat wegverkeer als meest vervelend wordt ervaren. Meer dan 47.000 mensen ondervinden ernstige hinder van dat verkeer, en 24.000 mensen ervaren ernstige slaapverstoring als gevolg van wegverkeer. Als je kijkt naar het meest recente actieplan van de gemeente Rotterdam, zien we vergelijkbare cijfers. Ook in Rotterdam levert wegverkeer het meeste geluidhinder op. In de Randstad stellen veel gemeenten zelf een actieplan vast. Terwijl in andere, minder drukbevolkte provincies, de provincie dat doet voor de gehele provincie.

Wet geluidhinder
Overheden, nationaal en regionaal, baseren zich voor een belangrijk gedeelte op de Wet geluidhinder. Die stelt de kaders vast voor de geluidsomgeving in Nederland. Die kaders en normen worden zo gesteld dat gemeenten nog wel enige vrijheid hebben om wetgeving op te stellen die goed past bij hun situatie. Als er overlast is moet het geluidsniveau in en rondom een woning gemeten worden. Alleen dan kan men kijken of het binnen de perken (lees: binnen de gestelde grenswaarden in de gemeente) blijft. Bij het vaststellen van de hoeveelheid geluid in en rondom een woning wordt er gekeken naar het gemiddelde over een hele dag.

Van 07.00 uur tot 19.00 uur. In de avonduren en ’s nachts wordt er ook naar het gemiddelde gekeken. Na 19.00 uur wordt het geluid strenger beoordeeld. Omdat het ook een stuk stiller moet zijn. Uiteindelijk komt daar een gemiddeld geluidsniveau uit, dat vergeleken wordt met de grenswaarden in de wetgeving. Om de geluidsniveaus te berekenen bestaan verschillende methodes en technieken. Er zijn talloze bedrijven en organisaties die geluidsmetingen uitvoeren, en zich daarbij moeten houden aan de voorschriften uit de wet. En de wet geeft ook aan dat er verschillende rekenmethodes gebruikt moeten worden, om een zo goed mogelijk beeld te krijgen van de geluidsbelasting van een bepaalde plek.

In de wetgeving wordt onderscheid gemaakt tussen de verschillende categorieën. Bijvoorbeeld bij particuliere woningen, voor industrie en bedrijven, horeca, en voor kerken en moskeeën. Ook zijn er uitzonderingen voor speciale gebouwen zoals ziekenhuizen, en scholen. Een uitzondering is bijvoorbeeld de spelende kinderen rondom een school. Die kunnen niet als geluidsoverlast kunnen worden aangemerkt. Alleen geluiden afkomstig van de school zelf, zoals bijvoorbeeld een schoolbel, vallen onder wettelijke regels.

Geluidsgrenzen
Maar wat moet je eigenlijk doen als je je zorgen maakt om het geluid in je woonomgeving? Of beter gezegd, wat kun je doen? Allereerst kan je terecht bij de gemeente of in sommige gevallen de provincie. Gemeenten en provincies zijn verplicht om hun inwoners te informeren over het geluid in hun omgeving. De meeste doen dat met geluidskaarten, waar de hoeveelheid geluid die wordt veroorzaakt door (zware) industrie, luchtverkeer, autoverkeer en railverkeer uiteen is gezet. Via de website van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) kan iedereen ook een indicatie krijgen van de geluidsniveaus in de eigen woonomgeving. Maar dat blijft nogal abstract. Het vaststellen van geluidhinder is pas stap één. Maar het doet nog niks aan eventuele klachten die mensen ervaren.

Want als je een klacht hebt, wat moet je dan doen? Word je bijvoorbeeld horendol van de snelweg die op 100 meter van je huis ligt. Of is het eerder de buurman die dag-in-dag-uit zijn stereo op vol volume heeft staan? In eerste instantie is de politie het eerste aanspreekpunt. Maar wanneer het geluid en overlast betreft waar de politie niet direct iets aan kan doen, bijvoorbeeld van een snelweg, dan kan je bij de provincie terecht. De meeste provincies hebben een online formulier waarmee dergelijke klachten doorgegeven kunnen worden.

Overigens is de overheid erg actief op het gebied van geluidsoverlast in het algemeen en geluidsoverlast door buren in het bijzonder. Het streven is om tussen 2020 en 2030 het percentage Nederlanders dat hinder ondervindt door buren en door verkeer, terug te dringen naar nul procent. En die aanpak focust zich ook weer op verschillende aandachtsgebieden. Zo worden door het aanpassen van bouwregelgeving de (geluids)isolatienormen voor nieuw te bouwen woningen en gebouwen strenger en komt er meer geld voor onderzoek naar de gevolgen van geluidsoverlast op de gezondheid.

Ook krijgt de politie meer middelen om overlast door wegverkeer terug te dringen. Door het beschikbaar stellen van betere meetapparatuur en strenge normen voor brommers en motoren. De Rijksoverheid geeft ook subsidies uit aan gemeenten om zogenaamd stil asfalt te gebruiken, en past her en der de snelheidsgrenzen aan op wegen. Het meest bekende voorbeeld is bijvoorbeeld de A13 bij Overschie, waar een snelheidsgrens van 80 kilometer per uur geldt om overlast door lawaai te voorkomen.

Geluidsniveaus
Stille natuur – 20 decibel
Straat (’s nachts) – 40 decibel
Gesprek – 50-60 decibel
Drukke weg – 80 decibel
Popconcert – 100 decibel
Pijngrens – 140 decibel

Handige websites
www.infomil.nl. | Informatie van Rijkswaterstaat over onder andere de regelgeving rondom geluid.
www.rivm.nl | Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, allerlei onderzoeken en publicaties over geluid, geluidsoverlast en de gevolgen op de gezondheid.
www.atlasleefomgeving.nl | Bekijken van leefomgeving, en de geluidsniveaus in uw eigen buurt.
www.rijksoverheid.nl | Informatie van de Rijksoverheid over geluidsoverlast. Handige publicaties zoals stappenplannen rondom Burenoverlast.

Dit artikel komt uit Gezond Gehoor jaargang 7, nr. 1, voorjaar 2017