Joke Janssen, gespecialiseerd zwemdocent

Een zwemschool waar alle kinderen welkom zijn en maatwerk per kind mogelijk is, dat is wat Joke Janssen voor ogen had toen zij haar eigen zwemschool begon in Stevensbeek provincie Noord-Brabant. Kinderen die extra aandacht nodig hebben, kunnen terecht bij Zwemschool Joke.

Hiermee onderscheidt Joke zich van andere zwemscholen. Dove en slechthorende kinderen, kinderen met een taalstoornis, autisme, ADHD en visuele beperkingen leren op hun eigen manier zwemmen. Dat merkte Joke al toen ze haar eerste zwemlessen gaf. ‘In mijn hele studententijd heb ik zwemles gegeven. De speciale kinderen werden aan mij toegewezen omdat het goed klikte. Het idee van een eigen zwemschool is ontstaan aangezien ondernemen in het bloed zit.’

‘Van oorsprong ben ik docent lichamelijke opvoeding. Na het afronden van de opleiding eerstegraads docent ben ik de opleiding fysiotherapie gaan volgen om me nog meer te specialiseren in lichamelijke aandoeningen. Zoals ik al vertelde merkte ik tijdens mijn bijbaantje al dat ik een klik heb met speciale groepen en besloot les te geven op het speciaal onderwijs. In de clusters twee, drie en vier gaf ik lichamelijke opvoeding. Dit was onder andere bij de Taalbrug in Eindhoven. De scholen waar ik werkte bieden speciaal basis en voortgezet onderwijs aan waar ook slechthorende kinderen en leerlingen met auditieve beperkingen terecht kunnen. In de praktijk heb ik toen gebaren geleerd en die komen nu, op mijn zwemschool, goed van pas.’

Wat kan je nog meer vertellen over de communicatie tijdens de zwemlessen?
‘Het is afhankelijk van het kind hoe ik met hen communiceer. Ik kan met gebaren iets duidelijk maken maar wanneer een kindje nog iets hoort, gebruik ik gesproken taal. Soms doen we een oefening waarbij de kinderen hun gezicht in het water hebben. Oogcontact is dan niet mogelijk. Ik leg daarom eerst de opdracht uit voordat ze onder water gaan. Als blijkt dat communiceren tijdens de onderwater opdracht toch nodig is, maak ik gebaren onder water in het gezichtsveld van het kind. Of ik wacht tot het kind weer boven is en dan vertel ik verder. De lessen zijn gestructureerd opgebouwd en ik herhaal veel waardoor de lessen herkenbaar zijn voor de kinderen wat erg belangrijk voor hen is. Ook maak ik het zo visueel mogelijk door afbeeldingen en pictogrammen of tekeningen op een whiteboard. Daarnaast doe ik de oefeningen vaak voor. Ik ben namelijk altijd bij de kinderen in het water. Daardoor kan ik ook nog helpen door de armen en benen te begeleiden. Mocht ik er echt niet uitkomen, wat bijna nooit voorkomt, kan ik ondersteuning vragen aan de ouders of verzorgers. Bij de meeste kinderen zijn zij aanwezig en zitten ze in de buurt op de badrand.’

Hoe kunnen de ouders hun dove of slechthorende kind voorbereiden op de zwemles?
‘Oefenen met spatwatervrij worden en vrij zwemmen. Dove kinderen kunnen schrikken van spetters, omdat ze niks horen en het water onverwacht over hen heen komt. Als ze er aan gewend zijn, neemt de angst weg en wordt de schrikreactie minder. Ouders kunnen dit met hun kind oefenen door te spetteren in bad, zonder washand de haren wassen en met het gezicht in het water gaan. Samen naar het zwembad gaan om vrij te zwemmen is ook goed ter voorbereiding. Ze raken dan gewend aan het zwembad, de spetters uit onverwachte hoek en het geluid als ze nog iets kunnen horen. Het is fijn als ouders dat al hebben geoefend voor de zwemles start. Daadwerkelijk slagen aanleren kan beter overgelaten worden aan de zwemschool. Dan wordt het in een keer goed aangeleerd.’

En als ze gewend zijn, wat zijn de vervolgstappen? Vanaf welke leeftijd kunnen dove en slechthorende kinderen het beste starten met zwemles?
‘Dat zijn goede vragen! De lessen baby- peuter zwemmen en peutersurvival zijn ook mogelijk met een doof of slechthorend kind. Dat kan een eerste stap zijn. Met peutersurvival leren ze nog geen zwemslagen maar ervaren ze hoe het is om te overleven in het water. Mijn advies is om later te starten met de echte zwemlessen dan horende kinderen. Begin pas als de kinderen helemaal gewend zijn aan school en het ritme van een schoolweek. Voor dove en slechthorende kinderen zijn de schooldagen extra lang omdat ze vaak met de taxi gebracht en gehaald worden. Dat is, vooral aan het begin, erg vermoeiend. Natuurlijk is dit afhankelijk van het kind. Maar ik zou adviseren om pas te beginnen met zwemlessen als ze vijf of zes jaar oud zijn.’

Hoe lang duren de lessen?
‘Dat hangt er vanaf in welke groep de kinderen komen. Dove en slechthorende kinderen kunnen in een reguliere groep of in een speciale groep aansluiten of krijgen één op één les. Per kind wordt gekeken wat het beste is en hoe het maximale leerrendement kan worden behaald. Mocht gedurende de zwemlessen iets anders beter blijken te passen, dan kan een kind altijd van lesmethode wisselen. Continu worden er per kind doelen opgesteld en aangepast om zo weer een stapje vooruit te komen. De één op één les duren een half uur omdat deze erg intensief zijn en dat vraagt veel van de concentratie en uithoudingsvermogen van het kind. De groepen zijn ook erg klein waardoor er veel persoonlijke aandacht is en er per kind maatwerk wordt geleverd. Want elk kind is uniek!  De speciale groepen zijn met maximaal vier kinderen iets kleiner dan de reguliere groep met maximaal zes kinderen. Beide groepslessen duren elke keer vijfenveertig minuten en worden afgesloten met de laatste vijf minuten speeltijd. Tijdens het spelen leren de kinderen bijvoorbeeld vrij in het water bewegen en wordt de schrikreactie minder als er opeens water over ze heen komt. Op spelenderwijs raken ze daar aan gewend.’

Hoe verloopt de aanmelding?
‘Aanmelden kan door een online formulier in te vullen op de website van de zwemschool. Ik wil alle dove en slechthorende kinderen graag helpen, maar helaas hebben we op dit moment een wachtlijst. Hoe lang een kind op de wachtlijst staat is afhankelijk per lesdag. Sommige tijden zijn erg geliefd en is de wachttijd twaalf maanden. Op andere dagen is het vier tot vijf maanden.’

Hoe snel duurt het voordat de dove en slechthorende kinderen hun diploma halen?
‘Die periode is anders dan bij horende kinderen en kan je niet met elkaar vergelijken. Het is afhankelijk per kind en hoe snel alles wordt opgepakt. Ik bekijk echt wat een kind nodig heeft. Wel is het zo dat er op verschillende scholen voor dove en slechthorende kinderen ook zwemles wordt gegeven. Daar werk ik nauw mee samen. Dat begon eigenlijk bij de start van de zwemschool in oktober 2014 toen een kindje van de Mariëlla school werd aangemeld. Destijds nam ik contact op met de docent lichamelijke opvoeding van die school. Ik ben toen een keertje gaan kijken en zo is de samenwerking ontstaan. Momenteel zwemmen er meerdere kinderen van zowel de Mariëlla  school als de Taalbrug bij mij. Die laatste is een bekende school voor mij omdat ik daar heb gewerkt als docent lichamelijke opvoeding. De scholen volgen een andere diplomalijn voor het zwemmen en werken met tussenstapjes waardoor de kinderen gemotiveerd blijven. De opdrachten die ik met de kinderen oefen, worden op school herhaald. Het uiteindelijk doel is om het A diploma te halen. Op de Mariëlla school krijgen de kinderen zwemles totdat ze het A diploma hebben. Daarna stoppen de zwemlessen op school zodat andere kinderen ook de kans krijgen. Wanneer de kinderen de vaardigheden voldoende beheersen, kunnen ze bij mij ook nog diploma B of C behalen. Het afzwemmen gebeurt in kleine groepen waarbij, afhankelijk van het kind, wordt gewerkt met pictogrammen, voorbeelden of uitleg in gebarentaal (eventueel ondersteund met verbale ondersteuning).’

Waar kunnen mensen meer informatie vinden?
‘Op mijn website staat veel informatie en een pagina vol veelgestelde vragen met antwoorden. Uiteraard ben ik ook per mail bereikbaar. Wat ook nog handig is om te weten waar de zwemschool is. De zwemlessen worden op dit moment gegeven in het zwembad van Theo en Toos Coenders Kloosterstraat 6 in Stevensbeek, maar we zijn bezig met de bouw van ons eigen zwembad. Hierdoor kunnen er straks nog meer kinderen komen zwemmen. Vanaf maart 2018 verhuizen alle zwemlessen naar onze nieuwe locatie op de Gildestraat 17B in Holthees.’