Spraak kun je afzien! Oefenen doe je zo

Wanneer je slechthorend bent, zijn er verschillende manieren die kunnen helpen beter te verstaan. Een van die dingen is het oefenen met spraakafzien. Voordat ik slechthorend werd had ik hier nog nooit van gehoord. Spraakafzien houdt in dat je ziet wat iemand zegt. Spraakafzien doe je niet alleen door te kijken naar de lippen, maar ook door te letten op de omgeving en op lichaamstaal.

Er zijn verschillende manieren waarop je dit kunt oefenen. Er bestaan trainingen, er is een website of een logopedist die individueel ondersteuning kan bieden. Het kan enorm helpen in de communicatie. Niet alleen voor de slechthorenden of plotsdoven, maar ook voor de omgeving!

Voorheen werd gesproken over liplezen, maar spraakafzien is dus veel meer dan dat. Er zijn een hoop klanken te onderscheiden, ongeveer een kwart van het totale aantal klanken. Sommige woorden zijn lastiger af te zien omdat deze klanken achter in de keel worden gemaakt. Zoals de K en de G. Andere klanken die je wél kunt zien, kun je niet onderscheiden, omdat de mond er hetzelfde uitziet bij die klanken. Woorden zoals maart, baard en paard hebben context nodig om te kunnen zien welke van de drie iemand bedoelt.

Spraakafzien is dus zien wat iemand zegt door informatie te halen uit:

• Mondbeelden (“liplezen”)

Bijvoorbeeld: ik zie de lippen veel op elkaar gaan, er zitten dus veel lipklanken (b, p, m)  in het woord.

• Onderwerp

Bijvoorbeeld: Zij heeft het over de kinderen, dan zal zij nu wel slecht slapen bedoelen.

• Lichaamstaal (mimiek, houding, natuurlijke gebaren)

Bijvoorbeeld:  Zij kijkt blij, de kinderen hebben vannacht dus doorgeslapen. 

Of: Haar telefoon gaat, ze wijst naar haar telefoon.

• Situatie/context

Bijvoorbeeld: De ober komt naar mij toe, ik zit in een restaurant, hij vraagt wat ik wil drinken.

Wanneer je altijd goed gehoord hebt, ben je het niet gewend om informatie te halen uit wat je ziet. Hetgeen je hoorde was vaak voldoende. Wanneer dit verandert, zoals bij mij het geval was, worden bovenstaande punten nog belangrijker. Het is goed om je ervan bewust te zijn dat je ook informatie kunt halen uit wat je ziet en niet alleen uit gesproken taal. Dit vraagt uiteraard een omschakeling, niet alleen van jou, maar ook vanuit de omgeving. Een gesprek voer je immers niet alleen! Hierbij nog onderstaande tips!

Wat kan de ander doen?

• Start met het onderwerp!
• Blijf bij het onderwerp. Verander je, geef dit dan aan.
• Spreek langzamer wanneer de ander het niet goed verstaan heeft. (Niet harder!)
• Houd jouw gezicht vrij. Dus geen handen voor de mond houden.
• Wees zichtbaar! Spreek dus met jouw gezicht naar de ander toe, kijk of de ander jou ziet, en probeer het spreken vanuit een andere ruimte te vermijden.
• Neem pauzes.

Wat kun jij doen?

• Zie je de ander goed? Wanneer het licht goed is kun je iemands gezicht beter zien. Het helpt wanneer jij zelf met jouw rug naar het raam of het licht toe zit. Wissel eens van plek met elkaar aan tafel. Merk je verschil?
• Geef aan wat je wél verstaan hebt! Op deze manier hoeft de ander alleen aan te vullen welke delen jij niet verstaan hebt.   

Thuis doen wij weleens een spelletje aan tafel. Een woord zeggen zonder geluid, en dan raden. Maar gelukkig zijn er nog veel meer manieren om te oefenen!

Wil je direct aan de slag? Dat kan op spraakafzienoefenen.nl. Je kunt zelfstandig oefenen en in totaal bevat het oefenprogramma meer dan 1200 opdrachten! Je krijgt meteen te zien of je antwoord goed of fout was! Leuk voor zowel horenden als slechthorenden! De website is opgezet door twee logopedisten die zelf veel kennis en ervaring hebben! Zelf oefende ik hier ook mee. Het hielp mij om meer zelfvertrouwen te krijgen. Ik bleek veel meer woorden te kennen dan ik in eerste instantie dacht. Ik oefen nu bewust in gesprekken door de focus meer op de mond van de ander te leggen. Oefenen helpt, daarnaast heeft het mij meer mogelijkheden geboden. Ik ben mij ervan bewust dat ik niet alleen afhankelijk van geluid ben maar meer manieren heb om de ander te kunnen verstaan!

Daarnaast is het goed om te kijken wat een logopedist hierin voor jou kan betekenen. Zo zijn er trainingen spraakafzien, is er de mogelijkheid om aan de hand van jouw audiogram af te lezen met welke klanken jij moeite hebt en kan een logopedist met ervaring in het geven van trainingen spraakafzien individuele ondersteuning bieden. Dit is ook iets waar je mensen uit jouw omgeving bij kunt betrekken. De website is ook leuk om voor mee te oefenen wanneer je niet slechthorend bent.

Heb jij nog tips of ideeën, deel ze hieronder, wellicht heeft een ander er iets aan.