Column Ruth: Armoede in de praktijk

De galerij van de flat ziet er keurig uit en ik betrap me op een vooroordeel. Ik had een troeperige, vieze flat verwacht. Zo zagen deze flats er vroeger uit, toen ik klein was. Toen was deze buurt echt gevaarlijk. ‘Bij de methadonbus linksaf’, grapten mensen destijds als ik het had over vrienden die in deze buurt woonden. Het was nog werkelijk waar ook. Maar tegenwoordig is dat niet meer zo.

Ik kom binnen bij dit nieuwe gezin en kijk rond. De woonkamer is nagenoeg leeg. Er staat een oud, ribfluwelen bankstel en er hangen twee kleuren gordijnen aan weerszijden van het grote raam. Over de rand van het balkon hangt een natgeregend tapijt en aan de vlekken te zien mag ik blij zijn dat het buiten hangt. Langs de muren staan een paar ingevouwen klapstoelen en een soort dressoir met scheve deurtjes. Op het dressoir staat allerlei speelgoed in kapotte bakken. Moeder heeft de baby in een kleurige doek op haar rug en biedt me wat te drinken aan. Er staat een waterkoker in de open keuken en dus vraag ik om thee. Maar ze kookt het water in een pannetje; waarschijnlijk is de waterkoker stuk… Op het fornuis staat ook een andere pan die heerlijk ruikt, iets van curry ofzo.

Haar zoontje van twee komt de kamer ingelopen. Hij heeft geen kleren aan, draait zich om, ziet mij en schrikt zo erg dat hij op de grond plast. Moeder dweilt de vloer even en pakt twee klapstoelen voor haar en mij. Ze wijst naar de bank, naar de donkere, natte plekken en giechelt wat ongemakkelijk. In vloeiend Engels vertelt ze me haar verhaal. Klopt, er is geen geld. Geen cent. Ze moet het doen met 50 euro in de week, maar ze vertelt me dat ze hard werkt als schoonmaker om alle schulden af te lossen. Nog achtenhalve maand en ze is van de schuldhulpverlening af en daar is ze trots op. Ze is getrouwd, maar haar man is bijna nooit thuis en ze weet niet precies waar hij dan wel is. Hij heeft de pas van de bankrekening.

Daarna hebben we het over naar haar zoontje van twee. Hij begint maar niet met praten. Het consultatiebureau wijt het aan de meertaligheid; behalve Engels en een beetje Nederlands beheerst moeder natuurlijk ook haar eigen taal van vroeger, en ook de taal van de naburige stam. Een tijdje volgde ze het advies om in één taal met haar zoontje te communiceren. Een half jaar en wat onderzoeken later bleek het jongetje matig slechthorend. Dus kreeg hij hoortoestellen en gezinsbegeleiding.

Moeder legt aan haar zoontje uit waar ik voor kom en gebaart naar hem dat hij zijn hoortoestellen in moet doen. Het zoontje gaat naar een andere kamer en komt warempel terug met z’n beide toestellen keurig in. Dat heeft hij snel geleerd voor z’n leeftijd! Hij loopt breed lachend op me af en draait z’n oren trots één voor één naar me toe. Moeder vertelt dat hij ze graag draagt en dat hij ze ‘s morgens altijd zelf in doet. Ik vraag me af waarom dat dan niet het geval was deze ochtend, toen ik binnen kwam, maar het lijkt me wat bot om dat zo te vragen. Moeder komt echter zelf met het antwoord. Ze vertelt dat hij de afgelopen dagen ziek was en niet naar de crèche is geweest, en dat hij daarom nu zijn toestellen niet in kan. Ik begrijp het nog steeds niet; wat heeft ziek zijn en niet naar de crèche kunnen te maken met het dragen van hoortoestellen? Moeder snapt mijn nadenkende gezicht en legt uit: “Ja, weet je, op de crèche doen ze altijd nieuwe batterijen in de toestellen, want ze weten daar dat ik geen geld voor nieuwe heb.” Ze spreekt langzaam de naam van het kinderdagverblijf en de namen van de leidsters uit. De nadruk en de onderstrepende handgebaren waarmee ze dat doet, bezorgen me kippenvel. “Zij zijn het allerbelangrijkste voor de taalontwikkeling van mijn zoon,” zegt ze, “want anders was het met die hoortoestellen nooit gelukt.” Na een korte pauze lacht ze en voegt toe: “En ze geven hem ook altijd wat luiers mee…”