Onderzoek naar de Nederlandse Gebarentaal (NGT): hoe doe je dat precies? En waarom is dit belangrijk? En vooral: welke onderzoeken worden er nu gedaan? Dat kon je afgelopen maandag 3 april te weten komen bij de open avond van het SignLab in Amsterdam. Doof.nl was er ook bij!

Wetenschappelijk onderzoek naar NGT

De onderzoekers van de Universiteit van Amsterdam (UvA) die onderzoek doen naar gebarentaal, vormen samen het SignLab. Tijdens de open avond vertelden dove en horende onderzoekers van SignLab Amsterdam, de Hogeschool Utrecht en het Nederlands Gebarencentrum over hun onderzoeken naar de Nederlandse Gebarentaal. Waar zijn zij de afgelopen tijd mee bezig geweest en wat hebben ze ontdekt? Alle presentaties werden gegeven in NGT, en een tolk vertaalde alles naar gesproken Engels, omdat het een internationale bijeenkomst was.

De open avond begon met een introductie van Maartje de Meulder (senior onderzoeker aan de HU) en Floris Roelofsen (directeur van het SignLab). Zij vertelden dat hun onderzoeken niet alleen voor de onderzoekers zelf belangrijk is, maar ook voor de Nederlandse dovengemeenschap, en voor alle mensen die de taal leren.

Meervoud maken, vragen stellen en avatars op het station

Wat wordt er dan allemaal onderzocht? We noemen een paar onderzoeken.

• Hoe gebruik je meervoud in NGT? In het Nederlands maak je een meervoud door -en of -s achter een woord te plakken, maar in Nederlandse Gebarentaal kan dat niet. Hoe dan wel? Er zijn verschillende manieren. Bijvoorbeeld het gebaar ‘veel’ of een getal (‘drie’, ’twintig’) gebruiken en daarna het woord waar het om gaat. Maar het kan ook door het gebaar te herhalen, zoals bij ‘boeken’: een boek wordt een paar keer open en dicht geslagen, of door een herhaling én een verplaatsing, zoals bij ‘kinderen’: het gebaar ‘kind’ wordt een paar keer naast elkaar gemaakt. Interessant is dat vaak het aantal herhalingen afhankelijk is van het aantal lettergrepen: ‘boe-ken’ twee keer, ‘kin-de-ren’ drie keer.
• Hoe stel je een ja/nee-vraag in Nederlandse Gebarentaal? Daar ging een ander onderzoek over. Niet over hoe het moet, maar over hoe dove mensen dit doen. De deelnemers zagen eerst een video waarin een situatie werd uitgelegd, bijvoorbeeld ‘Je bent in de Efteling en vraagt aan een medewerker of ze op zondag open zijn’. Daarna moesten ze laten zien hoe ze de vraag stelden. Alles is op video opgenomen, zodat het later geanalyseerd kan worden. In de analyse wordt naar alles gekeken: wat gebeurt er met de wenkbrauwen, neus en mond, en in welke houding staan het hoofd en de schouders? De onderzoekers zijn nog bezig en kunnen nog geen resultaten delen.
• Wat wij het mooiste onderzoek vonden, was het onderzoek naar gebarentaal-avatars voor omroepberichten op treinstations. Richard Cokart van het Nederlands Gebarencentrum vertelde hierover. Een avatar, een soort animatie, is op dit moment de beste manier om omroepen op stations in gebarentaal over te brengen. Er zijn namelijk lang niet genoeg tolken NGT om op alle Nederlandse treinstations een tolk neer te kunnen zetten. Ook alle mogelijke omroepen op video opnemen is eigenlijk niet te doen: dat zijn er waarschijnlijk meer dan 1 miljoen. Met een avatar kun je alle losse stukjes achter elkaar plakken. Maar dan moet je eerst een database maken en dat is niet gemakkelijk en snel gedaan. Een gebaar bestaat uit zoveel aspecten: handvorm, palmrichting, beweging, plaats en mimiek. Die moet de avatar allemaal leren, dan moet het ook nog soepel in elkaar overgaan en er een beetje menselijk uitzien. Er is nog veel werk te doen dus, maar het is een mooie ontwikkeling.

Help jij mee?

Aan het einde van de avond wordt er nog een verzoek gedaan. Voor onderzoek naar gebarentaal zijn immers dove mensen nodig. Maar er zijn heel weinig dove onderzoekers in Nederland, en heel weinig dove deelnemers. Dus wil je onderzoek doen naar Nederlandse Gebarentaal, of wil je wel eens meedoen aan een onderzoek? Neem dan contact op met het SignLab: signlab.amsterdam@gmail.com. Meer informatie (in het Engels) vind je op hun website: www.signlab-amsterdam.nl