We lezen steeds meer teksten online. Veel van deze teksten hebben links die doorverwijzen naar andere artikelen. Leuk als je verder wilt lezen. Maar, wat is eigenlijk de invloed van al deze hyperlinks op begrijpend lezen? En nog specifieker, hoe lezen dove en slechthorende jongeren en jongeren met een taalontwikkelingsstoornis online teksten? Helen Blom, onderzoeker bij Kentalis, deed hier onderzoek naar en promoveerde op 14 februari aan de Radboud Universiteit.

Dove of slechthorende jongeren hebben meer problemen met lezen dan gemiddeld. Naar schatting is ongeveer 70 procent van hen op volwassen leeftijd laaggeletterd. Jongeren komen op het internet vaak teksten met hyperlinks tegen, verwijzingen die met een klik doorsturen naar andere teksten. Deze hyperlinks kunnen het begrijpend lezen moeilijker maken op het moment dat de structuur van deze teksten onduidelijk is.

Weinig structuur

Blom: ‘Veel hyperteksten, teksten met hyperlinks, hebben weinig structuur. Er zit geen logische opbouw in. Dat kan lastig zijn voor doven en slechthorenden wanneer zij een lagere woordenschat hebben. Zij moeten veel energie steken in het ontdekken van een voor hen logische route door de tekst, iets wat bij deze hyperteksten niet direct duidelijk is. Daardoor blijft er weinig ruimte voor het daadwerkelijk begrijpen van wat ze aan het lezen zijn.’

Om deze leesproblemen nader te bestuderen deed Blom experimenten met het begrijpend lezen van deze hyperteksten met dove, slechthorende en goedhorende leerlingen, met en zonder taalontwikkelingsstoornis (TOS). Blom: ‘Ik liet de proefpersonen hyperteksten lezen die verschilden in structuur. Daarnaast was de tekst geïllustreerd met of zonder een plaatje dat de onderliggende structuur visueel weergeeft en met pijlen werden de connecties tussen pagina’s grafisch weergegeven. Door middel van meerkeuzevragen en het maken van mindmaps werd gemeten wat ze van de tekst begrepen hadden. Dit tekstbegrip werd vergeleken met het tekstbegrip van horende leerlingen zonder TOS, en vergeleken met het tekstbegrip van teksten zonder hyperlinks.’

Hyperteksten

Leerlingen met gehoor- of taalproblemen lezen gemiddeld slechter dan goedhorende leerlingen zonder TOS. Het begrijpen van hyperteksten blijkt het lezen vaak lastiger te maken. Dit geldt echter niet alleen voor de leerlingen met gehoor- en taalproblemen: alle leerlingen hadden meer moeite met het begrijpend lezen van hyperteksten, dan met teksten zonder hyperlinks. Blom: ‘Wat kan helpen is het zichtbaar maken van de structuur van de hypertekst. Bijvoorbeeld met visuele ondersteuning of door de woordenschat te trainen.’

Voor Blom was het sowieso een bijzonder onderzoeksproject: ‘Ik ben zelf doof en voor mij is het waardevol dat ik dit onderzoek heb mogen uitvoeren. Ik kon zowel mijn professionele als mijn persoonlijke ervaring inzetten. Ik heb het gevoel gehad dat leerlingen mij ook serieuzer namen en meer open werden als ze erachter kwamen dat ik doof ben, net als zij. Dat waren hele mooie momenten!’

Een uitgebreid artikel over dit onderwerp is te lezen op de website van VHZ.

Lees of beluister ook de podcast die BNR maakte over Helen Blom’s onderzoek.

Bron: persbericht Kentalis