In de beginjaren van de bemande ruimtevaart was ruimteziekte voor onderzoekers van NASA een vrijwel onbekend fenomeen. De input van elf dove mannen zorgde er uiteindelijk voor dat de eerste astronauten de aarde konden verlaten.

NASA, het bekende Amerikaanse agentschap voor lucht- en ruimtevaarttechniek, stelde in de jaren vijftig vast dat astronauten tijdens test-ruimtemissies regelmatig ziek werden. De symptomen varieerden van misselijkheid en overgeven tot koude rillingen en diarree. NASA-onderzoekers legden al snel de link met het evenwichtsorgaan van de mens, maar een oplossing voor de bijbehorende klachten liet lange tijd op zich wachten.

Daar kwam verandering in toen NASA in de jaren zestig een serie onderzoeken startte in samenwerking met het Amerikaanse Instituut voor Zee- en Luchtvaartgeneeskunde. De deelnemers aan het onderzoek waren elf dove mannen van Gallaudet University, allen tussen de 25 en 48 jaar oud.

Zee- en wagenziekte

Wat de elf mannen gemeen hadden, was de oorzaak van hun doofheid. Alle elf waren ze in hun jeugd doof geworden als gevolg van een hersenvliesontsteking. Een te late behandeling van hersenvliesontsteking kan blijvende schade aan het vestibulaire systeem van het binnenoor aanrichten. Hierdoor sterven haar- en zenuwcellen af en ontvangen de hersenen geen informatie meer over beweging, evenwicht en ruimtelijke oriëntatie.

Deze verstoorde informatieverwerking ligt ook ten grondslag aan zee- en wagenziekte. Veel mensen die in de auto proberen een boek te lezen, worden misselijk. Dit komt doordat je ogen geen beweging zien, maar je lichaam wel beweging voelt. Dit leidt tot draaierigheid en soms zelf tot braken.

Tegenstrijdige informatie

Astronauten ervaren in de ruimte iets vergelijkbaars door het ontbreken van zwaartekracht. Hun ogen zien alles nog steeds normaal en geven daarmee het sein aan de hersenen dat er een verschil is tussen ‘omhoog en omlaag’. Vanwege de gewichtsloosheid in de ruimte is dat verschil er echter helemaal niet. Deze tegenstrijdige informatie kan leiden tot misselijkheid.

Leuk weetje: het Engelse woord voor misselijkheid is nausea. Het is geen toeval dat dit woord lijkt op ‘nautisch’ – maritiem, oftewel: alles wat te maken heeft met de zeevaart. In de zeevaart is al langer duidelijk dat misselijkheid en beweging vaak hand in hand gaan.

Gallaudet Eleven

Precies daarom was NASA geïnteresseerd in een onderzoek met doven met een beschadigd vestibulair systeem. Horende deelnemers moesten de ruimtetests steeds vroegtijdig onderbreken vanwege misselijkheid. De elf dove mannen hadden hier echter geen last van; zij waren vrijwel immuun voor evenwichtsstoornissen en alle bijbehorende klachten. Ze konden zonder fysieke problemen alle machines testen die werden gebruikt om ruimtevluchten te simuleren. Hierdoor deed NASA binnen korte tijd veel extra kennis op over stresshormonen, bloeddruk, oogbewegingen, spijsvertering en andere fysiologische effecten van een ruimtevlucht.

Uiteindelijk hebben deze elf dove mannen, ook wel bekend als The Gallaudet Eleven, veel gedaan om wetenschappers te helpen begrijpen met welke uitdagingen mensen in de ruimtevaart worden geconfronteerd. Dankzij hun input kunnen astronauten beter op ruimtemissies worden voorbereid.

Bron: Discover Magazine