In Nederland groeien we op met de fiets. We fietsen naar school, naar ons werk, naar de winkel en voor ons plezier. Hoe zit dat eigenlijk met dove en slechthorende kinderen? Fietsen zij net zo vaak en met net zoveel plezier als hun horende leeftijdgenootjes? NSDSK en Kentalis brachten het fietsgedrag en de fietsbeleving van dove, slechthorende en horende kinderen (6 tot 13 jaar) in kaart.

Voor het onderzoek ‘Fiets je mee’ hebben ouders online een vragenlijst ingevuld over het fietsgedrag van hun kind. Maar liefst 55% van de ouders denkt dat het gehoorverlies van hun kind een gevaar vormt tijdens het fietsen. Dit is visueel in kaart gebracht in een handige factsheet. Hieronder een aantal reacties van ouders:

• ‘Het grootste probleem tijdens het fietsen voor mijn dochter is dat ze slecht haar fietsmaatjes kan verstaan. Zeker op dagen met veel wind of als er veel verkeer langs rijdt. Daarom kiest ze er geregeld voor om alleen naar school te fietsen.’
• ‘Wat ik het lastigste vind aan gehoorapparaten in het verkeer is dat mijn zoon het verkeer dat van achter hem komt niet aan hoort komen. Hij kan zich bijvoorbeeld rot schrikken van een brommer die hem inhaalt.’
• ‘Ik zou wel meer tips en adviezen willen om het kind veilig te leren fietsen Ik zou ook meer algemene bekendheid willen over hoe om te gaan met slechthorende deelnemers in het verkeer.’

Conclusies

Dove en slechthorende kinderen vinden fietsen net zo leuk als horende kinderen. Toch fietsen ze minder vaak, met name als ze naar het speciaal onderwijs gaan. De school ligt dan te ver weg van huis om ernaartoe te kunnen fietsen. Wel lijken dove en slechthorende kinderen per keer wat langer te fietsen dan horende kinderen. Dat dove en slechthorende kinderen in het speciaal onderwijs minder vaardig lijken in het fietsen hoeft wellicht geen verwondering te wekken: ze hebben minder kans om fietservaring op te doen.

Toch lijkt dat niet het hele verhaal. Dove en slechthorende kinderen maken langer gebruik van zijwieltjes, ze vallen vaker van hun fiets, en slingeren meer. Het bewaren van het evenwicht en motorisch goed fietsen lijkt voor veel dove en slechthorende kinderen ook lastig. Begrijpelijk dat dove en slechthorende kinderen dus vaker een helm dragen dan horende kinderen. Wellicht zou dat helmgebruik nog wel wat frequenter mogen, maar cochleaire implantaten en hoortoestellen kunnen soms letterlijk in de weg zitten. Dat veel ouders minder vertrouwen hebben in het fietsen van hun dove of slechthorende kind valt goed te begrijpen.

Hoe nu verder?

Er zijn zeker kinderen die fietsen min of meer vanzelf leren. Maar heel veel kinderen kunnen gerichte begeleiding thuis en op school goed gebruiken. Dat lijkt zeker te gelden voor dove en slechthorende kinderen, vooral in het speciaal onderwijs. Fietsen doe je meestal niet in je eentje, je neemt deel aan het verkeer met vele anderen. Begeleiding zou zich dus ook moeten uitstrekken tot hulp bij het verkrijgen van inzicht in het verkeer en tot adequaat handelen in dat verkeer.

Om hiervoor betere tips te kunnen geven, wellicht zelfs een programma voor dove en slechthorende kinderen en ouders te maken, is meer onderzoek nodig. Hoe beleven dove en slechthorende kinderen zelf het fietsen? Hoe beoordelen zij hun fietsvaardigheden? Wat zien zij zelf als knelpunten? Hoe gedragen dove en slechthorende fietsers zich in het verkeer? Hoe beoordelen zij complexe verkeerssituaties? Dat onderzoek wordt de komende tijd in gang gezet. Tegelijkertijd gaan we aan de slag met het werken aan fietstips, mogelijk zelfs een fietsprogramma. Wie weet dient de eerste dove Tour-renner zich binnen niet al te lange tijd aan!

Meer informatie

Heb je vragen over het onderzoek ‘Fiets je mee’? Stuur dan een e-mail naar Evelien Dirks (NSDSK) of Harry Knoors (Kentalis).