`Het is donker, het is nacht` is een vrolijk voorleesboekje voor peuters en kleuters gemaakt door Ingrid Vos. Kasper vertelt een versje in het Nederlands met gebaren.`s Nachts hoort hij de uil en ziet hij de maan en de sterren. `s Ochtends hoort hij de haan en ziet hij kinderen spelen.

Speciaal geschikt voor kinderen die slechthorend of doof zijn en kinderen met spraak-taal moeilijkheden. Voor ouders die net beginnen met de Nederlandse gebarentaal of met Nederlands met gebaren is dit een makkelijk en leuk boek om voor te lezen.

Ingrid Vos is de moeder van Kasper (4) en Maurits (2). Maurits is slechthorend. Thuis spreken ze Nederlands met gebaren. Tijdens een vakantie werd aan tafel het versje “het is donker, het is nachtgetast. Dat streptomycine de boosdoener was, bleek pas veel later, toen ik iemand ontmoette die daar tegelijk met mij was geweest en ook slechthorend was geworden. Die had het uitgezocht, ik niet.“

In het begin viel er nog redelijk mee te leven, vertelt Corrie. „Ik kreeg meteen een gehoorapparaat, maar als je veertien bent, wil je dat niet. Dat ging dus meteen de kast in, hoewel het horen in de klas me veel energie kostte.“

Belemmering
Ze ging al vroeg werken, trouwde jong en kreeg snel twee kinderen. „Ik deed allerlei parttime- baantjes, had het druk met de kinderen en hield me goed staande, al heb ik wel altijd het gevoel gehad dat mijn oren me belemmerden in mijn ontwikkeling.“

Want ja, een opleiding volgen, is bijvoorbeeld moeilijk als je nog niet de helft hoort. Maar voor slechthorenden anno 2007 is er veel verbeterd, als je dat vergelijkt met de technische mogelijkheden van pakweg 25 jaar geleden.

Zo maakt Corrie onder meer gebruik van de microlink, een draadloos FM-systeem dat bestaat uit een microfoon die je bijvoorbeeld bij iemand rond de nek kunt hangen die een lezing geeft. Twee zendertjes die je aan je oor klikt, versterken het geluid.

„Ik heb het pas ook uitgeprobeerd op een feestje en dat ging best goed. Al vindt een aantal mensen dat niet weet dat je slechthorend bent, het weer raar dat je zo’n microfoontje voor hun mond houdt. Doven en slechthorenden moeten altijd uitleggen wat er aan de hand is. Dat is op zich niet erg, maar het initiatief voor communicatie moet altijd van jou komen en dat vraagt veel energie.“

Slechthorenden communiceren het liefst in een een-op-eensituatie. Da’s veel gemakkelijker dan in een grote kring waar veel mensen door elkaar praten. „Het liefst heb ik sta-feestjes“, lacht Corrie. „Dan sta je lekker dicht bij elkaar en kun je de gezichten goed zien. Dat heb ik nodig om mensen goed te begrijpen.“

Ze noemt dat niet liplezen, maar spraakafzien, omdat dat refereert aan de taal van het hele lichaam.

Wij zitten tijdens het interview aan tafel tegenover elkaar. Corrie kijkt mij voortdurend aan en spreekt erg duidelijk, heel af en toe nadrukkelijk articulerend, zoals ik van totaal-doven een beetje ken. Haar geluidsniveau is prima. Hoe dat kan, vraag ik haar.

„Ik praat veel te hard zeker“, reageert ze een beetje geschrokken. „Nee? Oh, gelukkig. Ik vraag het altijd aan anderen, want ik hoor mezelf natuurlijk niet goed. Het blijft een kwestie van uitproberen.“

Slechthorenden, zegt Corrie, hebben vaak een bepaalde schaamte. „Slechthorendheid is een sociale handicap. Je moet er altijd zelf mee voor de dag komen, want een ander ziet niet dat je wat mankeert. Dat is een heel proces. Kijk, alle leuke dingen in het leven – theater, lezingen, cursussen, feestjes, bioscoop – zijn communicatie en kunnen niet zonder gehoor. Je pikt ook nergens iets op. Geen vreemde taal, geen grapjes, geen nieuwtjes in de bus. Slechthorendheid beperkt je enorm. Er zijn slecchthorenden die depressief worden omdat ze zich zo geïsoleerd voelen.“

Verdiepen
Zo ver kwam het bij Corrie niet, maar het heeft toch tot haar veertigste geduurd voordat ze zich in haar eigen slechthorendheid ging verdiepen. „Tot die tijd heb ik het een beetje weggestopt. Ik praatte er ook niet met andere slechthorenden over.“

Via een krantenberichtje kwam ze begin jaren negentig met de Nederlandse Vereniging Voor Slechthorenden (NVVS) in contact. Daar leerde ze andere slechthorenden kennen en volgde ze tal van cursussen. Inmiddels geeft ze voor de NVVS cursussen Nederlands met gebarentaal en geeft ze voorlichting aan slechthorenden in het Amphia Ziekenhuis in Breda.

Daarnaast bezoekt ze scholen om te vertellen over hoe het is om te leven als slechthorende. Onlangs nog deed ze mee aan een project om hulpverleners om te leren gaan met slechthorendheid. „Dat was ontzettend leuk, alleen al omdat ik toen eens niet zelf om aandacht hoefde te vragen. Kijk, wat mij binnen de horende maatschappij niet is gelukt – doorstuderen en een vak leren – is me wel gelukt binnen de wereld van de slechthorenden.“

Waarmee ze maar wil zeggen dat het leven je als slechthorende gemakkelijker afgaat als je ermee naar buiten durft te treden. Nieuwe communicatiemiddelen, zoals internet, e-mail en sms helpen daar flink aan mee.

Maar wat ze óók wil zeggen, is dat ook de buitenwereld er heel wat aan kan doen om de communicatie met slechthorenden te vergemakkelijken (zie kader). „Zelfs mijn familie blijft er af en toe wat lacherig mee omgaan. Die kennen me mijn hele leven al en staan er niet zo bij stil. Maar binnen mijn eigen gezin is het nooit een probleem geweest. Die weten wel dat ze me aan moeten kijken als ze iets zeggen, al zullen de kinderen er toen ze jonger waren best wel eens misbruik van gemaakt hebben. Maar ach.“

Corrie Smeekens verheugt zich op de promotie van haar dochter volgende maand en heeft er al voor gezorgd dat ze straks geen woord hoeft te missen. „Ik neem de microlink mee en een schrijftolk. Dat is iemand die meteen intikt wat er wordt gezegd. En misschien is er ook nog wel een ringleiding aanwezig die het geluid versterkt.“

Nieuwe techniek
Waar haar slechthorendheid ‘eindigt’, is niet bekend. „Helemaal doof zal ik nooit worden. Maar misschien kan ik over tien of twintig jaar gebruik maken van nieuwe technieken, die ze nu aan het ontwikkelen zijn. Een CI, een schroefje met een gehoorapparaatje in je schedel, is al een tijdje op de markt. Met het implanteren van haarcellen in het slakkenhuis van het oor wordt geëxperimenteerd.“

Haarcelbeschadiging komt veel voor bij slechthorenden, legt Corrie uit. „Bij mij gebeurde dat als gevolg van medicijnen, maar het kan ook ontstaan doordat er te veel decibellen uit je iPod komen. Slechthorendheid wordt een steeds groter probleem. Al 1,3 miljoen Nederlanders hebben gehoorproblemen en 400.000 mensen dragen een gehoortoestel.“

Bron: BN/DeStem