‘Dit boek gaat over Albert Sutherland Royaards, de man die eind negentiende eeuw gedurende enkele jaren grote bekendheid genoot als ‘de doofstomme wielrijder’. Zo stond hij in kranten en tijdschriften steevast vermeld als er geschreven werd over de grote buitenlandse fietstochten die hij maakte. Dat waren er twee. De eerste duurde een half jaar, de tweede bijna anderhalf jaar.’

Zo begint het boek Het wonderbaarlijke verhaal van een stille avonturier van Wim Daniëls (foto). Albert Sutherland Royaards (1855-1900) werd plotsdoof door een hersenvliesontsteking toen hij 8 of 9 jaar oud was. Zijn doofheid leek hem nooit te hebben tegengehouden. Hij heeft jarenlang een tuincentrum gehad in Assen, en daarna kreeg hij interesse voor fietsen en heeft hij twee lange fietstochten gemaakt door Europa en Noord-Afrika.

Wim Daniëls heeft allerlei boeken geschreven. Veel gaan over de Nederlandse taal en over de geschiedenis van Nederland. Waarom heeft hij dit boek geschreven over de dove Albert Sutherland Royaards? Doof.nl belde met Wim Daniëls.

Hoe ben je te weten gekomen over deze man?

‘Op een website waar je oude kranten en tijdschriften kunt bekijken, keek ik in een oude uitgave van het tijdschrift De Kampioen van de ANWB. Daar kwam ik een rubriek tegen, die heette “De doofstomme wielrijder”. Dat sprak me meteen aan. Wie is die man, dacht ik. Ik werd heel nieuwsgierig en heb heel veel over hem gelezen. Albert Sutherland Royaards is maar 45 jaar geworden, maar heeft in zijn korte leven ontzettend veel gedaan. Dat vond ik wel een boek waard.’

Dove wereldfietser

‘Alberts eerste fietstocht, in 1895, was via Duitsland naar Oost-Europa, Zwitserland en Italië en weer terug. Dat was op zich al heel bijzonder, want de fiets bestond toen nog helemaal niet zo lang. Er waren maar weinig mensen die zo ver fietsten in die tijd. Dat hij zo ver fietste, op een vervoermiddel dat nog heel nieuw was, en dat hij doof was, was zeker toen een interessante combinatie. Hij schreef brieven over zijn reis en die stuurde hij naar het tijdschrift De Kampioen en die plaatste die brieven.’

Weet je waarom Albert Sutherland Royaards besloot de wereld over te fietsen?

‘Waarschijnlijk is het begonnen met een weddenschap. Hij had een Duitser ontmoet die net begonnen was aan een wereldreis op de fiets. En die zou gezegd hebben dat iemand die doof is dat nooit zou kunnen doen. Dat verhaal gaat rond, maar het is moeilijk te bewijzen dat het echt zo gegaan is. Zo te zien heeft Albert zich nooit laten tegenhouden door zijn doofheid. Dus waarschijnlijk dacht hij toen die Duitser dat zei: ik ga laten zien dat een doof iemand dat wel degelijk kan doen!’

Dovenvereniging

‘Albert was lid van de dovenvereniging Door Liefde Saamgebracht. Dat was toen de enige dovenvereniging in Nederland. Daar had hij veel connecties. En in Duitsland had elke grote stad wel een dovenvereniging. Bij leden van die vereniging kon hij soms overnachten tijdens zijn reis en hij gaf er allerlei voordrachten. Hij is zelfs van plan geweest om een encyclopedie te schrijven over hoe in de landen waar hij is geweest werd omgegaan met doofheid en wat de gebarentalen waren. Helaas heeft hij die nooit afgemaakt. Na zijn tweede grote fietstocht, helemaal naar Jeruzalem, werd hij ziek en twee jaar later overleed hij.’

Heb je veel geleerd over de dovenwereld?

‘Ja! Ik ben me er echt in gaan verdiepen want ik vind het interessant. Toen Albert Sutherland als kind doof was geworden, ging hij naar het doveninstituut in Rotterdam. Ik vond het bizar om te lezen dat daar toen absoluut geen gebarentaal gebruikt mocht worden. Dat wist ik niet. Ouders kregen zelfs een brief dat ze absoluut geen gebaren moesten gebruiken in gesprek met hun kinderen. Want dat was niet goed voor hun ontwikkeling, werd er gezegd.’

Ook kwam ik natuurlijk het woord ‘doofstom’ tegen, het staat ook een paar keer in het boek. Nu heeft ‘stom’ de betekenis van ‘dom’, dus ik snap heel goed dat dove mensen het als een belediging ervaren. Maar toen betekende het ‘niet kunnen praten’. Zelfs Albert Sutherland Royaards noemde zichzelf doofstom. Dat lijkt gek, maar toen was het normaal.’