Schrijfster Manon Spierenburg wordt langzaam doof. Twintig jaar lang had niemand in haar omgeving dat door, zij zelf ook niet. Dat gesprekken niet goed verliepen, daar gaf ze de omgeving de schuld van: anderen praatten niet duidelijk, er was te veel herrie, het geluid van de tv was kapot… Of had ze misschien een autistische stoornis?

Tien jaar geleden bleek wat er aan de hand was: zwaar gehoorverlies. Daarover schreef ze het boek Doof! (en waarom het zo lang duurde voordat ik erachter kwam). Doof.nl ging met Manon in gesprek over het boek.

Hoe kan het dat in al die jaren niemand aan doofheid dacht? Die gedachte zit haar dwars. ‘En ik ben niet de enige,’ vertelt ze. ‘Ik hoor verhalen over kinderen die op school als stout of brutaal worden gezien omdat ze niet luisteren. Of het etiket ADHD of ASS opgeplakt krijgen, terwijl later blijkt dat ze niet goed horen. Dat is toch vreselijk?’ Dat is een van de redenen waarom Manon het boek Doof! wilde schrijven. ‘Er meer bekendheid aan geven, dat is zo belangrijk!’

Het boek gaat over Manon zelf. Iemand die steeds weer in ongemakkelijke situaties terechtkomt, met hilarische en dramatische gevolgen. Waarom dat steeds gebeurt, weet niemand. ‘Ik heb er twintig jaar mee rondgelopen zonder dat ik het doorhad. Ik heb overal lezingen gegeven, interviews, boekpresentaties gehouden, en niemand dacht: die vrouw hoort me niet. En toen kreeg ik de diagnose: gehoorverlies in het middenregister van mijn gehoor. Als je mijn audiogram ziet, is er in het midden een soort hap uit genomen. Dat noemen ze een cookie bite. Dat betekent dat ik alleen klinkers versta. Elk gesprek voelt als een spelletje galgje. De klinkers weet je, maar de medeklinkers moet je raden. Vooral bij namen is dat een ramp!’

Diagnose: gehoorverlies

‘Eindelijk had ik een verklaring voor al die gekke gesprekken, conflicten en gedoe. Aan de andere kant was ik bang dat mijn leven voorbij was. Ik ben nog maar 40 en nu krijg ik geen werk meer en word ik niet meer uitgenodigd voor feestjes, dacht ik. Maar dat gebeurde niet. Eerst wilde ik het aan niemand vertellen, maar nu ben ik er heel open over. Overal, bij de bloedbank bijvoorbeeld, zeg ik dat ik doof ben. Ik ben zeer slechthorend, maar doof is makkelijker uit te leggen. En dan zijn mensen zo lief en welwillend.’

Manon ging ook op zoek naar informatie over doofheid. Maar van zoeken op Google werd ze niet blij: eenzaamheid, hoortoestellen, depressies. ‘Je leest heel veel over oplossingen, maar dat wilde ik niet. Hoortoestellen heb ik geprobeerd, maar ik werd gek van het geluid omdat ik al zo lang weinig hoor. Nu omarm ik mijn gehoorverlies. Ik focus liever op wat ik wel kan, en dat is erover schrijven.’

Van columns naar een boek

Manon ging haar belevenissen beschrijven in columns in De Volkskrant. Iedereen reageerde daar heel positief op. Dove en slechthorende mensen waren blij dat het onderwerp op de kaart werd gezet, en horende mensen vond het leerzaam. ‘Ik zou tien columns schrijven, maar het werden er dertig. Een paar uitgevers wilden mijn columns bundelen in een boek. Maar bij Uitgeverij Podium zeiden ze: “Ik wil je columns niet bundelen, ik wil dat je een boek voor me schrijft!”.

Goed idee, dacht ik, ik klets die columns wel een beetje aan elkaar. Toch bleek het schrijven van Doof! heel anders. Columns zijn kort, daarin ga je niet heel diep op dingen in. De scherpe randjes laat je weg. Maar ik wilde nu een verhaal schrijven, en dan kun je niets weglaten. Ervaringen die ik had weggestopt, kwamen nu weer boven. Soms zat ik te huilen tijdens het schrijven.’

Nieuwsgierig maken in plaats van onwetend

‘De reacties op Doof! zijn overwegend positief,’ vertelt Manon. ‘Sommige mensen zeggen dat ik er te luchtig over doe. Ik wil met dit boek vooral het onderwerp onder de aandacht brengen. Ik wil mensen nieuwsgierig maken, en dat gaat vaak beter met relativering en humor dan met klagen, vind ik.’

‘Laatst vertelde ik op tv, in Matthijs Gaat Door, over mijn boek. Matthijs van Nieuwkerk zei aan het einde van het gesprek dat hij helemaal niet merkte dat ik doof was. Dat zeggen veel mensen. Of ‘je ziet er niet doof uit’. Dat laat zien dat veel mensen geen goed beeld hebben van doven en slechthorenden. Doofheid en slechthorendheid zijn er in alle soorten en maten. Niemand is hetzelfde. Maar voor iedereen geldt: wij zijn niet zielig en het is niet eng om met ons te praten. Ik wil drempels weghalen. De angst en onwetendheid verminderen.’ Dat lijkt heel goed te gaan. Naast een optreden op tv staan er interviews en artikelen in bijvoorbeeld LINDA, RTL Nieuws, de Volkskrant en Het Parool. ‘Al die gesprekken en interviews zijn heel vermoeiend voor mij, want normaal zit ik in de stilte te schrijven in mijn huispak. Maar ik vind het zo belangrijk! Doofheid is overal en niemand ziet het.’

Verfilming met ondertiteling

‘Er wordt ook een tv-serie gemaakt van Doof!. Daar ben ik zo blij mee. In films en op tv zie je ook weinig dove mensen. En als ze er zijn, is de doofheid het obstakel. Ook in de film CODA. Het horende meisje heeft een enorm talent, maar haar dove ouders zijn het probleem. Dat stoort me. In mijn serie probeer ik doofheid ook een beetje leuk te maken. Je kunt zoveel meer als je dingen visueel kunt maken. Ik heb een shot in gedachten waarbij je inzoomt op één persoon, en hoe dichter bij je komt, hoe zachter het geluid wordt. Ik zorg ook dat er ondertiteling komt natuurlijk!’

Doof!
(en waarom het zo lang duurde voordat ik erachter kwam)

Auteur: Manon Spierenburg

Aantal pagina’s: 224

Verkoopprijs: gedrukt € 21,99, e-book € 9,99

ISBN: 9789463811583

Foto Manon: Keke Keukelaar