Een bril die het verhaal van je gesprekspartner als ondertitels projecteert op de binnenkant van het glas. Het klinkt futuristisch, maar wetenschappers van de Universiteit Leiden ontwikkelden in samenwerking met de Stichting Plotsdoven de 'dovenbril'.

'De bril ziet er uit als een uit de kluiten gewassen skibril met daaraan allerlei apparatuur gekoppeld', vertelt taalwetenschapper Paul van Heuven van het Leiden University Centre for Linguistics (LUCL). 'De spraakherkenningssoftware maakt na ongeveer twintig minuten inspreken een accuraat profiel van iemands stem en accent. Daarna wordt tussen de negentig en honderd procent van alle woorden herkend. Ter vergelijking: doven en slechthorenden komen met liplezen vaak niet verder dan twintig procent.'

De ondertitels verschijnen over twee regels aan de onderkant van de bril. In een eenvoudige proefopstelling liet een onderzoekster de dovenbril eerst aan haar stem wennen. De proefpersonen kregen tijdens het gesprek de zinnen met enige vertraging vrijwel volledig op het schermpje geprojecteerd. Woorden waarover de bril wat langer over moest nadenken verschenen op een later moment elders in beeld.

Het aantal verschillende stemmen is in principe onbegrensd, maar in de praktijk is de bovengrens bepaald door de hoeveelheid beschikbare opslagruimte. Bij gebruik met meerdere stemmen moet de gebruiker handmatig aangeven dat er overgeschakeld wordt naar een nieuw profiel. Van Heuven: 'Deze opzet vergt dus wel wat discipline van de gebruiker en zijn gesprekspartners.'

Op de markt
Stichting Plotsdoven liep al langer rond met het plan voor een 'dovenbril'. In mei dit jaar klopte de stichting aan bij het taalinstituut van de Universiteit Leiden. De stichting zet zich in voor mensen die uit het niets te maken krijgen met ernstige hoorproblemen en bevordert het onderzoek naar plots- en laatdoofheid.

Voor de uitvoering van het project SpraakZien zochten ze taalkundige specialisten om het project te leiden. Samen met collega Niels Schiller begeleidde Van Heuven drie studenten die het onderzoek uitvoerden. 'Plotsdoven leverde de apparatuur, proefpersonen en techniek. Wij zorgden voor het onderzoek en de technische analyse.'

De Leidse taalkundige hoopt dat de dovenbril over een paar jaar in productie genomen kan worden. 'Het is in ieder geval een stuk goedkoper en simpeler dan het inbrengen van een kunstoor. Maar er moet nog wel wat water onder de brug door voordat het op de markt komt.'

Bron: Volkskrant