Veel tolken gebarentaal houden zich het liefst op de achtergrond. Maar door de deelname van de dove Cas aan het programma Heel Holland Bakt konden we niet om tolk Wieke Romijnders heen. Hoe heeft zij het ervaren om samen met Cas aan het tv-programma mee te doen? ‘We hopen dat onze deelname ook iets moois kan betekenen voor dove mensen.’

Hoewel de relatie tussen dove personen en tolken normaal gesproken vooral zakelijk is, zijn Cas Wolters (23) en Wieke Romijnders (24) door hun deelname aan Heel Holland Bakt inmiddels goede vrienden geworden. Als ze vooraf te horen hadden gekregen dat ze door het programma halve BN’ers zouden worden, hadden ze waarschijnlijk heel hard gelachen. ‘We hadden geen idee waar we aan begonnen’, zegt Cas, die zich opgaf omdat zijn familie vond dat hij wel lekkere appeltaart maakte.

Beroepscode

Cas werd niet doof geboren, maar als baby van een paar maanden oud raakte hij zijn gehoor zo goed als helemaal kwijt. Hij hoort wel iets met zijn hoortoestellen, maar is verder nagenoeg doof. Voor zijn auditie aan Heel Holland Bakt plaatste Cas een oproep voor een tolk. Wieke, die als ZZP-er tolkwerk verricht, reageerde meteen. ‘Het leek me een super leuke klus. Weer eens iets anders dan een vergadering tolken.’

Dat bleek te kloppen. Wieke omschrijft haar werk voor Heel Holland Bakt als een hele bijzondere opdracht, die soms ook wel stress opleverde. ‘Een tolk heeft een beroepscode, waarin onder andere staat dat je je niet bemoeit met de inhoud van een situatie. Als ik dan tijdens het bakken zag dat Cas iets was vergeten, bijvoorbeeld het amandelschaafsel op een taart, dan kon ik niet even zeggen “Cas, je vergeet iets!” Al wilde ik dat af en toe wel.’

André van Duin

Cas waardeert de manier waarop het programma omging met zijn doofheid heel erg. ‘Er was op een gepaste manier aandacht voor. Er werd niet heel erg de focus op gelegd, maar het werd ook niet genegeerd. Daar voelde ik me goed bij. En ik vond het heel leuk als André van Duin gebaren na ging doen. Dat deed hij echt goed.’

Wieke vertelt dat ze in het begin wel zenuwachtig was. ‘Heel Nederland keek mee en ik wilde geen fouten maken met mijn gebaren. Later gingen de zenuwen er gelukkig wel vanaf.’ Wel moesten Wieke en Cas soms gebaren bedenken, bijvoorbeeld voor woorden als ganache, praline, karamel, bavarois of tarte tartin. ‘Niet ieder woord heeft een officieel gebaar’, legt Wieke uit. ‘En alles letter voor letter spellen duurt soms te lang. Dus spraken we gebaren af. Als Cas zijn recept af had, liep ik eerst alle gebaren met hem door.’

Geen erkende taal

Cas kan goed één op één gesprekken voeren zonder daarbij gebruik te maken van een tolk. Toch hadden hij en Wieke afgesproken dat zij altijd zou tolken, voor het geval hij anders toch iets zou missen. ‘Als dove of slechthorende ben je niet verplicht om constant naar een tolk te kijken,’ licht Wieke toe. ‘Dat doe je alleen wanneer jij vindt dat het nodig is. In het begin vond Cas dat nog weleens lastig, maar later gelukkig niet meer.”

Wieke en Cas hopen één ding: dat hun deelname ook iets goeds voor doven oplevert. ‘Het zou zo mooi zijn als gebarentaal een officieel erkende taal wordt,’ zegt Wieke. ‘Dat is het nu nog niet. Fries is dat wel.’ Volgens Cas valt er ook daarnaast nog een wereld te winnen als het om de toegankelijkheid voor doven en slechthorenden gaat. ‘Bijvoorbeeld op treinstations,’ legt hij uit. ‘Hoe moeten doven en slechthorenden de omroepberichten horen? En wat denk je van bedrijven die je alleen maar kunt bellen? Of televisieprogramma’s waarvoor geen ondertiteling beschikbaar is? Er is al een boel veranderd, maar het kan nog veel beter.’

Bronnen: Omroep Max/Heel Holland Bakt en RTL Nieuws