In Nederland hebben ongeveer 1,5 miljoen mensen een auditieve beperking. De meesten zijn slechthorend (variërend van licht tot ernstig), 16.000 mensen zijn doof. Ben je doof of slechthorend, dan is het vinden van een baan niet altijd makkelijk. En àls je dan ergens bent aangenomen, hoe kun je dan omgaan met mogelijke obstakels en vooroordelen?

Bepaalde functies vragen bepaalde vaardigheden. Daar wordt tijdens sollicitatiegesprekken al naar gevraagd. Het feit dat je met een gehoorbeperking moeizaam of niet kunt telefoneren kan bijvoorbeeld als een onoverkomelijk probleem gezien worden. Ook wordt wel gedacht dat het deelnemen aan een werkoverleg niet goed mogelijk is. Of meer algemeen: dat je als doof of slechthorend persoon minder goed zou functioneren. En hoe zit het met de veiligheid op de werkvloer als je niet (goed) hoort?
Bedrijven hebben vaak dit soort vragen. Vaak blijkt dat vooral de onbekendheid van de problematiek en van diverse handige hulpmiddelen werkgevers tegenhoudt bij het aannemen van mensen met een auditieve beperking.

Initiatief
Als slechthorende of dove werknemer ben jij dus de ervaringsdeskundige. Wie kan de vooroordelen nu beter wegnemen dan jij zelf? Vaak zal je zelf initiatief moeten tonen en – meermaals – moeten vragen of anderen rekening met jou willen houden. Ook al heb je al vaker gevraagd of men op tijd kan aangeven wanneer er een vergadering is (zodat je een tolk kunt regelen) en of iemand je aan kan kijken en rustiger kan praten (zodat je het mondbeeld beter kunt afzien). Laat jouw (toekomstige) werkgever en collega’s gerust weten wat er allemaal wél mogelijk is, welke hulpmiddelen en voorzieningen er zoal zijn en hoe jullie het best met elkaar om kunnen gaan.
Maar ook wanneer dingen vanwege jouw gehoorbeperking wat lastiger zijn, moet je dit zelf aangeven. Bijvoorbeeld als je last hebt van ruis door openstaande ramen of slechte akoestiek, wanneer je iets niet goed verstaat of begrijpt. Of als je door slechthorendheid soms meer vermoeid raakt door allerlei omgevingsgeluid en om die reden graag af en toe een rustige plek opzoekt. Ben je bijvoorbeeld regelmatig tijdens de lunch afwezig, omdat dat een uitgelezen moment is om even alleen tot rust te komen, dan kunnen collega's dat als 'ongezellig' ervaren. Maar als je uitlegt waarom je dat doet, dan zal er al snel begrip zijn.

Sterke punten
Dove jongeren komen – onder meer door de mogelijkheid om een tolk in te zetten in het onderwijs – steeds vaker met een volwaardig diploma op zak op de arbeidsmarkt. Een diploma dat bovendien veelal extra inzet en doorzettingsvermogen gekost heeft om te behalen en dus vaak ook getuigd van karakter. Iedereen, met en zonder gehoorbeperking, heeft daarnaast talenten en dat is waar het in een baan om zou moeten draaien. Wat zijn jouw talenten en sterke punten, die je kunt benadrukken? En welke oplossingen kun jij aandragen, zodat jij zo goed mogelijk kunt functioneren op jouw werk?
Je gehoorbeperking kan bovendien ook voordelen hebben. Als dove werknemer kun je je bijvoorbeeld vaak beter op je taak concentreren dan horende collega’s, doordat je minder wordt afgeleid door omgevingsgeluid.

Communicatie
Het is met name de gesproken communicatie met henzelf, collega’s en eventuele klanten (aan balie of telefoon) waar werkgevers in eerste instantie soms vraagtekens bij zetten. Als dove of slechthorende werknemer kun je spraak niet altijd (goed) volgen en ook informatie missen die anderen terloops ‘in de wandelgangen’ meekrijgen. Zoals jijzelf moet wennen aan het mondbeeld van iedereen op de werkvloer, moeten zij soms ook even wennen aan jouw spraak en manier van communiceren. Maar zeker wanneer jullie rekening met elkaar houden, hoeft met name één-op-één-communicatie niet altijd een probleem te zijn. Help jouw collega’s om jullie communicatie zo prettig mogelijk te laten verlopen. Hoe kun jij het beste volgen wat zij zeggen?

Hulpmiddelen
Komen jullie er mondeling of ‘met handen en voeten’ niet helemaal uit, gebruik dan bijvoorbeeld hulpmiddelen zoals pen en papier, de computer of een smartphone. Ook e-mail, chatfuncties, Skype en WhatsApp kunnen de communicatie vergemakkelijken. Als slechthorende kun je met gehoorapparatuur soms nog prima telefoneren en ook voor dove mensen zijn er, ook op de werkvloer, voorzieningen voor bellen mogelijk. Met behulp van speciale software kun je bijvoorbeeld via tekst en/of beeld zelf naar klanten of collega’s bellen via KPN Teletolk. In diverse situaties op het werk kun je ook een tolk Gebarentaal of een schrijftolk inzetten; live of op afstand. Denk aan gesprekken met jouw werkgever, overlegsituaties, bijeenkomsten en personeelsuitjes. Ringleiding in de vaste vergaderruimte of geavanceerde soloapparatuur, waarbij meerdere microfoons op de ontvanger kunnen worden aangesloten, kunnen ook uitkomst bieden om iedereen tijdens een vergadering goed te kunnen verstaan. Een goede vergaderdiscipline, waarbij iedereen op zijn beurt spreekt, is daarbij een belangrijke basis.

Praktisch en veilig
Natuurlijk is het belangrijk dat iedereen veilig kan werken. Om waarschuwings- en alarmsignalen op de werkvloer goed te kunnen waarnemen, zijn er bijvoorbeeld waarschuwingssystemen met flits- of trilsignalen verkrijgbaar. Deze kunnen onder andere gekoppeld worden aan deurbel, telefoon, rookmelder, gas- of brandalarm.
Iedere werksituatie is uniek, dus laat je goed adviseren. Met een adviseur kun je bespreken wat jouw werk inhoudt, hoe de werkplek eruit ziet en waar je tegenaan loopt. Hierbij worden ook jouw werkgever en eventueel de bedrijfsarts betrokken. Hij kan ook de aanvragen voor mogelijke vergoedingen regelen. Persoonlijke hulpmiddelen om goed te kunnen functioneren kunnen (gedeeltelijk) vergoed worden door de zorgverzekering. Hulpmiddelen die alleen op het werk worden gebruikt, kunnen – op aanvraag van de werkgever – door het UWV worden vergoed.

Waar kun je terecht?
Voor het inzetten van een tolk op het werk, kun je tolkuren aanvragen bij het UWV. Vervolgens kun je wanneer nodig een schrijftolk of tolk gebarentaal aanvragen via Tolknet. Daarnaast zijn er verschillende andere instanties die jou en jouw werkgever kunnen adviseren en begeleiden op de werkvloer. Zo kun je onder meer terecht bij GGMD, GGMD Hoorinfotheek, audiologische centra, Stichting Hoormij, Kentalis Werkpad, Grow2work en Hooridee. Bij deze organisaties kun je terecht met vragen en soms kun je hulpmiddelen en voorzieningen uitproberen om te zien of deze bij jou passen. Zij kunnen jouw werkgever informeren over het omgaan met een medewerker met een gehoorbeperking, maar ook over wetgeving waarmee deze te maken krijgt, zoals de Participatiewet. Deze wet is er bijvoorbeeld om bedrijven te stimuleren mensen met een arbeidsbeperking in dienst te nemen. Zij kunnen dan bijvoorbeeld een vergoeding voor aanpassing van de werkplek krijgen of  loonkostensubsidie.