Donderdag 17 augustus jl. is op de leeftijd van 86 jaar professor dr. Bernard T. Tervoort overleden. Ben Tervoort was emeritushoogleraar Psycho- en Patholinguistiek aan de Universiteit van Amsterdam. Hij geldt als een van de grondleggers van het hedendaagse gebarentaalonderzoek.

Tervoort startte in1950 als jezuïet op het toenmalige Instituut voor Doven, een van de rechtsvoorgangers van het huidige Viataal, met een onderzoek naar de communicatie in gebaren van een groep leerlingen. Hij rondde dit in 1953 af met zijn dissertatie ‘Structurele analyse van visueel taalgebruik binnen een groep dove kinderen’. Het onderzoek werd tussen 1958 en 1967 voortgezet in een grote vervolgstudie waar Nederlandse en Amerikaanse dovenscholen aan deelnamen. Ben Tervoort verwierf er een eredoctoraat mee van de Gallaudet University in Washington D.C. In de tussentijd bleef hij in verschillende functies aan het Instituut voor Doven verbonden, totdat een conflict in 1964 tot zijn vertrek leidde. Gedurende deze turbulente periode in zijn leven trad Tervoort uit het priesterambt en niet lang daarna huwde hij zijn vrouw Dieuwertje. Samen kregen ze drie dochters. Kort daarop werd Tervoort benoemd tot hoogleraar.

Taalontwikkelingsstoornissen, afasie en tweede taalverwerving kwamen in zijn blikveld, maar de warme belangstelling voor de dovengemeenschap, hun taal en cultuur bleef. In het begin van de jaren tachtig was hij een van degenen die de aanzet gaf tot het zogenaamde KOMVA-project, het project naar de communicatieve vaardigheden van dove kinderen en volwassenen in ons land. Met publicaties als ‘Wie niet horen kan, moet maar zien’ (1981) en ‘Hand over hand’ (1983) effende Tervoort het pad voor het huidige gebarentaalonderzoek aan verschillende Nederlandse universiteiten. Dit onderzoek heeft onder meer geresulteerd in de opzet van het huidige tweetalige dovenonderwijs.

In 1987 nam Ben Tervoort afscheid als hoogleraar, maar tot op hoge leeftijd bleef hij op wetenschappelijk gebied actief door lezingen en publicaties. Daarnaast schreef Tervoort proza, een activiteit waarmee hij in de jaren 50 begonnen was als schrijver (onder het pseudoniem Mark Vendelier) van jeugdboeken. In 1998 publiceerde Tervoort onder de titel ‘Jezus, ben jij dat? Het verhaal van een roeping’ een autobiografie en in 2004 debuteerde hij als misdaadauteur met het boek ‘Teken van Leven’ over een dove monnik in een kloostergemeenschap.

De relatie tussen Ben Tervoort en het Instituut voor Doven bleef na zijn vertrek lange tijd moeizaam. De verwikkelingen hadden Tervoort niet onberoerd gelaten en verschillen van inzicht over het onderwijs aan dove kinderen vergrootten de kloof. Vanaf het midden van de jaren negentig was er, mede als gevolg van veranderde pedagogische en onderwijskundige inzichten binnen het Instituut, weer sprake van toenadering en de relatie met Viataal was zonder meer warm te noemen. Ben Tervoort bezocht Viataal meermalen, onder meer tijdens congressen en studiedagen, en hij was bijzonder trots op het feit dat twee van zijn promovendi in het management van Viataal benoemd waren.

Viataal is professor Tervoort veel dank verschuldigd, zowel voor zijn inspanningen ten behoeve van cliënten van het toenmalige Instituut voor Doven als voor zijn bijdragen aan het nationale en internationale gebarentaalonderzoek en daarmee aan het welbevinden van de dovengemeenschap in Nederland.

Bron: Viataal