Opmerkelijk veel patiënten met oorsuizen (tinnitus) vertonen terugtrekkingsgedrag en hebben een negatieve kijk op het leven. Angstgevoelens en depressiviteit zorgen ervoor dat de patiënten de aandoening als een grote aanslag op hun levenskwaliteit ervaren. Naast psychologische behandeling lijkt ook neurostimulatie een zeer hoopgevende therapie. Dit blijkt uit onderzoek van Hilke Bartels van het Universitair Medisch Centrum Groningen. Ze promoveert 26 november 2008 aan de Rijksuniversiteit Groningen op dit onderzoek.

Patiënten met oorsuizen (tinnitus) horen geluiden die niet van buiten komen, maar in het lichaam zelf ontstaan. Dit kunnen piepende, fluitende en suizende geluiden zijn, maar ook gebrom, geklop of geruis. Naar schatting 10 tot 30 procent van de Nederlanders heeft last van tinnitus. Vier tot vijf procent van de mensen voelt zich er ernstig door beperkt: zij kunnen zich bijvoorbeeld niet meer concentreren of hebben slaapproblemen. De aandoening treedt met name op bij mensen tussen de 40 en 60 jaar, bij wie het gehoor ook niet meer zo goed is.

Overactieve hersenen
Lang werd aangenomen dat de oorzaak van tinnitus in het gehoororgaan zelf lag. Inmiddels is duidelijk dat de hersenen verantwoordelijk zijn: overactieve hersendelen in het gehoorgebied geven continu signalen af die het “fantoomgeluid” veroorzaken. Die overactiviteit ontstaat meestal na gehoorverlies. Maar ook lawaai (oorsuizen na concert- of discotheekbezoek), een ontsteking in of operatie aan het gehoororgaan, en kaak- of nekproblemen kunnen de klachten veroorzaken. Met behulp van de beeldvormende technieken PET en fMRI bracht Bartels overactiviteit van de betrokken hersendelen in kaart. Hiermee bevestigt zij bestaande theorievorming over de aandoening.

Negatieve kijk
Uit Bartels’ onderzoek blijkt dat opmerkelijk veel patiënten met oorsuizen terneergeslagen zijn en een negatieve kijk op het leven hebben. Ze durven deze gevoelens niet met anderen te delen. Hierdoor ervaren zij weinig sociale steun, wat leidt tot terugtrekkingsgedrag. Dit wordt ook wel omschreven als een zogenoemde “type D persoonlijkheid”. Maar liefst 94 van de 265 onderzochte tinnituspatiënten hadden een dergelijke persoonlijkheid. Deze patiënten ervoeren significant meer psychisch ongemak, zo bleek uit onderzoek. Angst en depressiviteit blijken het effect van tinnitus te versterken. Met name bij mensen met een type D persoonlijkheid moet de behandeling daarom gericht zijn op het verminderen van angst en depressiviteit, aldus Bartels.

Effectieve neurostimulatie
Maar niet alleen een psychologische benadering is hoopgevend. Tussen 2001 en 2003 werd in het UMCG een experimentele behandeling gestart, waarbij de betrokken hersendelen met behulp van een pulsgenerator (een soort pacemaker) continu werden gestimuleerd. Uit een evaluatie blijkt dat deze behandeling bij vier van de zes behandelde patiënten op de lange termijn zeer gunstig uitpakte. De patiënten gaven aan dat het “lawaai” werd teruggebracht tot een plezierig niveau. Ze beoordeelden de behandeling met een ruime zeven. Ook neurostimulatie met een magneet buiten de schedel lijkt een interessante behandeloptie. Bij 5 van de 24 patiënten bij wie deze experimentele behandeling werd toegepast, kon tinnitus tijdelijk worden onderdrukt.

Aanbevelingen
Tot op heden is er geen behandeling die voor de grote groep tinnituspatiënten effectief is. Huidige behandelopties hebben een medische, audiologische of psychologische basis. Een multidisciplinaire aanpak is essentieel, aldus Bartels. Ook pleit zij voor het gebruik van gevalideerde vragenlijsten om het karakter en de impact van tinnitus in kaart te brengen.

Curriculum vitae
Hilke Bartels (Nijmegen, 1978) studeerde geneeskunde te Groningen. Ze verrichtte haar onderzoek bij de afdeling KNO van het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG). Ze werkt momenteel als KNO-arts in opleiding in het UMCG en de Isala-klinieken te Zwolle. De titel van haar proefschrift luidt: ‘Tinnitus, new insights into pathophysiology, diagnosis and treatment’.