Oorlog voeren en vrede handhaven gaat soms gepaard met veel lawaai. Hoe beschermt de Koninklijke Landmacht haar mensen tegen harde geluiden? Gezond Gehoor is op bezoek in de Kromhoutkazerne in Utrecht.

Kees Matthijssen maakte in 1995 deel uit van het VN-bataljon Nederlandse militairen die tussen de zeven- en achtduizend moslimjongens en -mannen in de Bosnische stad Srebrenica moesten beschermen. Srebrenica werd geacht voor hen een veilige enclave te zijn. Maar op 11 juli werd die enclave aangevallen door Bosnisch-Servische troepen. 'De herrie van de artilleriegranaten die uit de lucht vielen, was oorverdovend,' herinnert Matthijssen zich.

Matthijssen is tegenwoordig 'director of staff' bij het Commando Landstrijdkrachten, ofwel het hoofdkantoor van de Koninklijke Landmacht dat gevestigd is in de Kromhoutkazerne in Utrecht. Behalve in Bosnië in 1995 was hij in Irak in 2004 en in Uruzgan in 2008. Maar zo'n herrie als in Srebrenica heeft hij nooit meer meegemaakt. 'De aanval kwam onverwacht, dus we hielden automatisch onze handen voor onze oren. Tijd om onze gehoorbescherming in te doen was er niet.' In de gebieden waar Nederlandse militairen naartoe worden gestuurd, kunnen zich op onverwachte momenten extreme geluiden voordoen. 'Het kan een aanval zijn zoals in Srebrenica. Het kan de klap zijnals je met de auto op een geïmproviseerd explosief rijdt. Het kan een hinderlaag zijn waar mensen opeens beginnen te schieten. Kortom, je weet nooit wanneer de grote boem komt.'

Geluidsdip 
De grote boem. Wie bij de Landmacht werkt, loopt niet alleen kans dat zijn oren ooit een 'grote boem' moeten verwerken, ook allerlei ‘kleine boemen’ kunnen een gevaar opleveren voor het gehoor. 'Het geluid van de helikopter waarin je zit, van explosies tijdens een oefening, van een panserhouwitser die een granaat afvuurt: het komt allemaal voor', zegt André Vincken. Hij is arbeidshygiënist, werkt sinds 1987 bij de landmacht en houdt zich er onder meerbezig met geluid en gehoorbescherming. Vincken is realistisch: een rustige oude dag met een onbeschadigd gehoor is voor veel militairen niet weggelegd. 'Veel militairen hebben last van een geluidsdip, zoals wij dat noemen. Ze missen soms een paar geluidsfrequenties.' Kees Matthijssen is een van hen. 'De laatste keer dat ik getest ben, is enkele jaren geleden, en ik bleek inderdaad een licht verminderde hoorfunctie te hebben. Om me heen hoor ik dat ook van collega’s. Je werkt nu eenmaal in een omgeving waar harde geluiden aan de orde vande dag zijn.' Als voorbeeld noemt hij de schietbaan. 'Dat is een beruchte plek, want daar wordt het geluid van een geweerschot soms nog eens extra versterkt. Op de schietbaan dragen we de laatste jaren dan ook dubbele gehoorbescherming: zowel oordopjes als een kap. Jaren geleden was daar minder aandacht voor dan tegenwoordig, en dus is het niet onlogisch dat menig militair links en rechts wat schade heeft opgelopen. Dat is een gegeven.'