Wist je dat geluid zich onder water vier keer sneller verplaatst en vier tot vijf keer harder klinkt dan door de lucht? Het NWO/ZKO (Nationaal programma zee- en kustonderzoek) onderzocht het effect van geluid op vissen en andere onderwaterbewoners.

Scheepvaart, de aanleg van bruggen en windmolens, boortorens, recreatieve watersporters, oude bommen die tot ontploffing worden gebracht. Wij mensen maken behoorlijk wat herrie onder water. Gedragsbioloog Errol Neo en geluidsdeskundige Özkan Sertlek van de Universiteit van Leiden deden onderzoek naar de gevolgen van deze herrie voor onderwaterdieren. Beide onderzoekers hadden ieder hun eigen onderzoeksvraag.

Schrikreactie
Neo onderzocht voor zijn proefschrift het gedrag van vissen bij geluiden onder water. In een groot bassin in Zeeland werden vier zeebaarzen losgelaten. Onderzocht werd wat de vissen doen bij lawaai. Gebleken is dat ze er zichtbaar last van hebben. De vissen vertoonden een schrikreactie van het geluid, gingen dichterbij elkaar zwemmen en lieten zich naar beneden zakken. Opvallende uitkomst was dat de vissen leken te wennen aan langdurig hard geluid en elke keer schrokken van zachte geluiden met pauzes.

Geluidsverspreiding
Sertlek onderzocht in het kader van NWO/KZO-project in het zuidelijk deel van de Noordzee het effect van geluidsverspreiding in het water. Daarnaast onderzocht hij van welke geluidsbron de onderwaterbewoners het meeste last hadden. Gebleken is dat scheepvaart met lage frequenties en de wind met hoge frequenties de grootste onruststokers zijn op zee. Een regenbui kan zelfs leiden tot een verhoogd geluidsniveau van 75 decibel.
Sertlek zette zijn bevindingen in modellen en draagt hiermee een belangrijke bijdrage in het in kaart brengen van geluidsverspreiding en het voorspellen van de gevolgen daarvan.

Bruinvissen
Postdoc Geert Aarts onderzocht eerder het zwemgedrag van bruinvissen. Sertlek koppelde zijn bevindingen aan de resultaten van Aarts. Daardoor is gebleken dat jaarlijks 800 tot 8000 bruinvissen permanente gehoorschade oplopen door lawaai onder water. Meer dan 10.000 bruinvissen ervaren tijdelijk gehoorverlies.
Het resultaat en de gegevens van de onderzoeken van Neo en Sertlek worden gebruikt voor bescherming van het onderwaterleven. Daarnaast wordt gekeken naar effect op mensen waarvoor vissen een belangrijke voedselbron is.