Een dove of slechthorende moet nogal een drempel over voor hij een horeca-etablissement binnenstapt. Spontaan een koffie met appelpunt of een biertje bestellen, gaat meestal niet in rumoerige kroegen. Ook al niet omdat onbegrip van barmensen en kelners vaak alleen op te lossen is met een verklarend briefje.

In Axel hoeven doven en slechthorenden niet langer beschroomd op de drempel van het café te blijven staan. Het Wapen van Zeeland is sinds kort officieel het eerste gebarencafé in de provincie. Elders in den lande zijn nog vijf gebarencafés te vinden: in Ede, Heerenveen, Maastricht, Utrecht en Breda. Maar alleen in Axel kunnen doven en slechthorenden ook blijven slapen, want naast café en restaurant is Het Wapen van Zeeland ook hotel.

Johan Hessing, eigenaar van de Axelse herberg, kwam eind jaren tachtig in contact met slechthorenden en doven. Niet dat hij er in familie- of kennissenkring mee te maken kreeg, maar hij werd financieel-juridisch adviseur van de Christelijke Bond voor Doven in Ede. Bij overleg met doven en slechthorenden was Hessing afhankelijk van een tolk. Hij merkte al snel dat doven daardoor het achterste van hun tong niet lieten zien. „Je kunt geen vertrouwensband opbouwen als je niet rechtstreeks communicieert. Om wel nauwere banden te kunnen smeden, ben ik gebarentaal gaan leren.“ Het leren van de extra taal mag dan voor Hessing vooral ’een investering uit sociale bewogenheid’ zijn, de niet dove ’gebarentaal-spreker’ krijgt er wel heel wat voor terug, benadrukt Hessing. „De dankbaarheid en het respect van doven en slechthorenden zijn groot. De blijdschap over de verrassing dat horenden ook gebarentaal gebruiken, geeft jou ook een mooi en fijn gevoel.“ Hessing zette eind vorige eeuw een in uitstapjes en vakantiereizen voor doven en slechthoren gespecialiseerde reisvereniging op poten.

Sinds hij Het Wapen van Zeeland acht jaar geleden overnam, is dat logement ook bij vele doven en slechthorenden bekend. „Maar de mensen die speciaal naar Axel komen, kennen me meestal van vroeger. De laatste week van het jaar is het hotel al enkele jaren het domein van doven en slechthorenden uit het hele land, behalve vlak uit de omgeving. De doven en slechthorenden uit de buurt en de verre omtrek hopen we als officieel gebarencafé meer te bereiken.“

Want het isolement van doven en slechthorenden mag de laatste jaren afnemen door communicatiemiddelen als internet, e-mail en sms-berichten, maar ze zijn nog immer reizigers, omdat zij graag gelijkgestemden ontmoeten voor intermenselijk, persoonlijk contact. Het café is natuurlijk de ontmoetingsplaats bij uitstek, maar een etablissement wordt pas echt een plek voor ongedwongen contact, als de bediening vertrouwd is met gebarentaal.

Cursus

Hessing: „Ik word sinds jaar en dag opgeroepen als er doven of slechthorenden op bezoek zijn. Chef-kok Stefan Wiedenhof is intussen echter ook al een volleerd gebarentaal-man. De twee andere personeelsleden volgen momenteel een cursus. Sinds vorige maand is er elke tweede vrijdag van de maand een speciale ontmoetingsavond. Daar zijn toch al een aantal mensen uit de regio en van de overkant op afgekomen, die graag eens een avondje lol maken met lotgenoten.“

Mochten de gasten eens wat dieper in het glas willen kijken, dan biedt Het Wapen van Zeeland de mogelijkheid te blijven logeren. De feestelijke afsluitingsweek heeft al tot heel wat romantische ontmoetingen geleid, bevestigt Johan Hessing. „Ik heb, ook door de reisvereniging natuurlijk, al heel wat trouw- en geboortekaartjes gekregen.“

Om de tafel

Een echt predikaat voor gebarencafés is er nog niet. De vijf exploitanten moeten nog eens met elkaar om de tafel gaan zitten om te bespreken hoe ze meer collega’s kunnen interesseren doven en slechthorenden gastvrij in gebarentaal te onthalen. Hoewel Hessing zijn Wapen van Zeeland niet uit commerciële motieven de status van gebarencafé heeft gegeven, zijn er misschien wel mogelijkheden.

Een uitzending op een Vlaamse regionale zender bracht al opmerkelijk veel zuiderburen over de vloer. „In België is het fenomeen gebarencafé helemaal onbekend. Het is dus niet ondenkbaar dat meer dove en slechthorende Belgen de weg naar Axel weten te vinden“, laat Hessing voorzichtig hoopvol weten.