Het scheelt maar één letter en een spatie, maar er zit een groot verschil tussen de  woorden dove tolk en doventolk. Wat is nou eigenlijk een ‘doventolk’ en wat doet een dove tolk? We leggen het je uit. 

Een doventolk – of liever gezegd: een tolk gebarentaal – is een horend persoon die het gesproken woord omzet naar gebarentaal of de gebaren vertaalt naar het gesproken woord. Een dove tolk (ook relaytolk of schakeltolk) is een tolk die doof is en ingezet wordt bij situaties waarbij sprake is van bijvoorbeeld een taalachterstand of wanneer de persoon waarvoor getolkt wordt doof is, maar geen gebarentaal beheerst.

Wanneer een dove tolk?
Een relaytolk kan bijvoorbeeld worden ingezet bij een gesprek met een asielzoeker of voor oudere doven, die de huidige gebaren niet goed beheersen. Of denk aan een gesprek met een dove jongere die gebruikmaakt van straattaal of een intakegesprek met een anderstalige dove. Er zijn dus meestal meerdere tolken tegelijk aanwezig. De dove relaytolk werkt altijd samen met een horende tolk gebarentaal. Dennis Hoogeveen, doof en tolk, zegt hierop: ‘Eigenlijk kunnen we ingezet worden in alle situaties waar je wilt profiteren van iemand die gebaart in zijn of haar moedertaal. Begrafenissen, bruiloften, noem maar op. De komende tijd zullen we ons vooral inzetten op doofblinden, ggz,  justitie en anderstaligen, bijvoorbeeld vluchtelingen.’

Hoe werkt het?
Tijdens het gesprek communiceert de dove gesprekspartner direct met de dove tolk. Deze zet de gebaren van de dove persoon om in begrijpelijke gebarentaal voor de tolk gebarentaal. Hij of zij zet de gebaren om naar het gesproken woord. Andersom werkt het ook zo. De tolk gebarentaal zet het gesproken woord om in gebarentaal. De dove tolk vertaalt dit voor de dove persoon en past het taalniveau aan. ‘Een gedegen voorbereiding is essentieel voor tolken én de spreker. We spreken af wie gaat stemtolken, wie de gebaren vertaalt naar het gesproken woord, wie voedt – dus wie gebaren en woorden aangeeft – en wie het vertaalt. Als ik zelf spreek, denk ik na over mijn pauzes, zodat de tolken tijd krijgen om het bij te houden. Ook dat draagt bij aan de kwaliteit van de presentatie’, legt Dennis uit.

Dove tolk en doventolk in actie bij TEDx
In het volgende filmpje zie je Dennis bij TEDx Roermond op het podium. Hij maakt gebruik van de Internationale Gebarentaal (IG). Op de voorste rij zit een tolk die zijn gebaren omzet naar de Nederlandse Gebarentaal (NGT). Dit wordt overgenomen door de dove vrouw op het podium die gebaart voor het aanwezige dove publiek. Op de voorste rij zit ook een stemtolk die alle gebaren omzet naar het gesproken woord.