Adde Woest heeft afgelopen vrijdag 9 maart geschiedenis geschreven door een beroepsprocedure tegen het UWV inzake teamtolken te winnen. Hij is daarmee tot nu toe de enige dove die zo`n procedure via de rechtbank is gestart en ook heeft gewonnen.

De zitting vond plaats in de rechtbank in Groningen, zeer symbolisch gelegen aan het Guyotplein waar het oorspronkelijke Instituut voor Doven was gevestigd. Tijdens de zitting werden twee procedures behandeld: de eerste ging over een afgewezen teamtolkaanvraag, de tweede over het huidige beleid en de daarin gestelde termijnen voor het aanvragen van teamtolken.

Een lans breken voor doven
Het UWV was aanwezig in de vorm van een vertegenwoordiger. Woest kwam met een iets grotere delegatie: naast zijn advocaat Niels Roovers en twee tolken, verzamelden zich om 9 uur nog enkele belangstellenden voor de deur van de zaal waar de zitting plaatsvond. Vijf studenten van de opleiding Tolk gebarentaal waren vanuit Utrecht naar het noorden afgereisd om de zitting bij te wonen en er was ook een afgevaardigde van de Nederlandse Beroepsvereniging Tolken Gebarentaal (NBTG). De rechter was enigszins van zijn stuk gebracht door de opkomst.

Voordat Roovers aan zijn eerste pleidooi begon, wilde hij nog eerst een ding duidelijk maken. Hij wees op het feit dat de plek van het rechtsgebouw oorspronkelijk onderdeel was van het Koninklijke Instituut voor Doven H.D. Guyot. `Henri Guyot brak in de 18e eeuw een lans voor de doven door hen onderwijs aan te bieden in gebarentaal. Hij kreeg er zelfs een lintje voor van koning Willem I. De heer Woest wil met zijn procedures tegen het UWV ook een lans breken voor de doven. Hij zit hier niet alleen voor zichzelf, maar ook voor de rest van de Dovenwereld,` aldus Roovers.

Om te vervolgen: `Het probleem is namelijk niet dat doven doof zijn, maar dat horende niet doof zijn.` Het zijn horende mensen die beleidsregels maken bij het UWV over wat dove mensen wel of niet mogen. Dit doen ze terwijl ze zelf niet weten wat het eigenlijk betekent om doof te zijn.

Afgewezen teamtolkaanvraag
Daarna ging de rechter over tot het behandelen van de eerste zaak: de afgewezen teamtolkaanvraag. In juni 2011 startte Woest een bezwaarprocedure tegen het UWV voor het afwijzen van een teamtolkaanvraag voor een intensieve bijscholingscursus. In maart had hij al een vergelijkbare procedure doorlopen. Om dezelfde reden: het afwijzen van een teamtolkaanvraag voor zijn bijscholingscursus.

Woest is lid van de Examencommissie van het Instituut Gebarentaal & Dovenstudies aan de Hogeschool Utrecht en moet in opdracht van de HBO-raad bijscholingscursussen volgen. Dat betekent vaak lange cursusdagen, pittige stof, een hoog spreektempo en in de pauzes netwerkende cursisten. Te intensief voor één tolk en dus zette Woest twee tolken in om de tolkkwaliteit te garanderen.

De uitkomst van de bezwaarprocedure van maart was dat het UWV uiteindelijk besloot om het bezwaar van Woest tegen het afwijzen gegrond te verklaren en alsnog een teamtolkvergoeding toe te kennen. Daarbij werd ook vermeld dat de door Woest aangevoerde argumenten van goede kwaliteit waren en dat ze eveneens zouden gelden indien zich in de toekomst een vergelijkbare situatie voordoet.

Maar blijkbaar was het UWV dit vergeten toen ze de teamtolkaanvraag in juni toch weer afwees. En opnieuw verklaarde het UWV het bezwaar van Woest, met dezelfde argumenten als in maart plus de uitspraak van de vorige procedure, ongegrond.

Beroepsprocedure
Daar liet Woest het niet bij zitten en hij begon samen met zijn advocaat een beroepsprocedure via de rechtbank. En steeds bleef het UWV bij haar standpunt. Tot twee weken voor de zitting van 9 maart. Toen werd ineens het bericht afgegeven dat het UWV alsnog de teamtolkvergoeding voor de opdracht in juni zou toekennen en dat hiermee een zitting overbodig zou zijn. Maar Woest wilde na bijna een jaar juridisch getouwtrek en frustratie dat de zitting zou doorgaan.

Uiteindelijk besloot de rechter dat de zaak in principe al was afgerond met de brief van het UWV waarin staat dat ze Woest tegemoet komen. De rechter raadde dan ook aan geen vonnis te eisen: ‘Het UWV heeft al aangegeven de heer Woest tegemoet te komen. Verder kan ik niets doen. Ik kan namelijk geen uitspraak doen over principiële bezwaren van de heer Woest ten opzichte van het beleid van het UWV.’

Hiermee is er dus via de rechterlijke macht niets beslist over het teamtolkbeleid van het UWV en het vergoeden van teamtolken in de toekomst. Wel werd vastgesteld dat het UWV de tolkaanvraag van juni vergoedt, evenals de proces- en advocaatkosten.

Termijn voor tolkaanvragen
De tweede zaak kwam aan bod: het huidige UWV-beleid en de daarin gestelde termijnen voor het aanvragen van teamtolken. Woest had 5 september 2011 een teamtolkaanvraag ingediend voor een spoedbijeenkomst van zijn werk op 6 september. Het UWV wees zijn aanvraag echter af met als argument dat de aanvraag niet op tijd was ingediend. Ook het bezwaar wat Woest daar vervolgens tegen indiende werd ongegrond verklaard.

In de ‘Beleidsregels UWV normbedragen voorzieningen 2e halfjaar 2011’ staat dat een aanvraag voor vergoeding van tolkopdrachten zo vroeg mogelijk, doch uiterlijk drie weken voorafgaand aan de datum van uitvoering, ingediend moet worden. In datzelfde besluit staat ook dat dit betrekking heeft op opdrachten die later dan zeven weken na de inwerkingtreding van dit besluit worden uitgevoerd. Volgens het UWV is dit besluit op 1 juli 2011 in werking getreden en Woest had dus drie weken voor 15 augustus zijn aanvraag moeten indienen voor de bijeenkomst van 6 september.

Maar de beleidsregels zijn pas op 1 augustus 2011 gepubliceerd in de Staatscourant. En in artikel 3:40 Algemene Wet Bestuursrecht staat: ‘een besluit treedt niet in werking voordat het is bekendgemaakt`. Woest kwam dan ook met het argument dat het besluit pas op 2 augustus 2011 in werking is getreden en dat de regeling dus pas vanaf 22 september (7 weken na 2 augustus) geldig was.

Oftewel, de nieuwe regeling gold nog niet voor de aanvraag van de opdracht van 6 september. Bovendien hoorde Woest pas op 29 augustus van zijn werkgever dat de bijeenkomst zou plaatsvinden. Hij had dus niet eerder een aanvraag kunnen indienen.

Dagelijks leven niet gestructureerd
De rechter gaf richting het UWV aan dat wanneer men een regeling veranderd, er ook gezorgd moet worden voor een heldere overgangsregeling. ‘Daarnaast is het dagelijks leven niet zo gestructureerd dat men altijd drie weken van kan plannen. Zeker als je aangewezen bent op hulpmiddelen zoals bijvoorbeeld een gebarentolk is dit soms onmogelijk’, was de mening van de rechter. Het beleid heeft op dit punt geen hardheidsclausule.

Daarnaast vroeg de rechter zich af hoe het UWV omgaat met situaties waarin men korter dan drie weken van te voren weet dat men teamtolken nodig heeft. Tijdens zitting kon het UWV geen antwoordt geven. De rechter heeft de vertegenwoordiger van het UWV daarom verzocht om dit punt mee te nemen binnen hun organisatie.

Maar de rechter wees Woest er ook op dat hij moet proberen zijn aanvraag op tijd in te dienen bij het UWV. Het liefst zo snel mogelijk, als men weet dat er teamtolken nodig zijn. En dus niet wachten tot het laatste moment, zoals Woest wellicht gedaan heeft in september.

Dubbel gevoel
De zitting werd afgesloten en het resultaat was als volgt: het UWV is in de eerste zaak tegemoet gekomen aan de eisen van Woest en hij heeft daarmee de procedure gewonnen. Het UWV betaalt de tolkkosten van de aanvraag, de advocaatkosten en de kosten van het proces. Voor wat betreft de tweede zaak gaat de rechter zich nog buigen over de exacte termijn en zal daarna met een uitspraak komen.

Woest kwam met een dubbel gevoel uit de zaal. ‘Ik heb de beroepsprocedure gewonnen en daar ben ik blij om, maar de toekomst is nog steeds onzeker. Niet alleen voor mij, maar ook voor andere doven die teamtolken willen inzetten’, zei hij met een peinzende blik. ´En persoonlijk heb ik het gevoel dat ik me niet mag ontwikkelen. Ik heb hier vroeger op school gezeten, precies op deze plek. Guyot heeft ooit gepleit voor onderwijs aan doven zodat zij konden participeren in de maatschappij. Maar ik heb het gevoel dat ik dat niet mag, doordat het UWV steeds mijn teamtolkaanvraag afwijst. Ik kan die cursussen zonder teamtolken niet volledig volgen.’

Redactie: Andrea Hopman (Berengroep) en Markell Gremmen-Rijsdijk (NBTG)