Als je klein bent fantaseer je altijd over  wat je later wilt worden. De een piloot, dokter, de ander juffrouw of kapster. Maar voordat je een baan uitoefent, heb je vaak ook bijbaantjes waar je werkt naast school. Bijbaantjes in een supermarkt, winkel of horeca. Maar wat als je doof of slechthorend bent?

Door Judith Vogels

Als je gaat solliciteren, moet je een sollicitatiebrief maken en opsturen. Dan is daar de grote vraag: zet je in de brief dat je doof/slechthorend bent?  En als je wordt uitgenodigd voor een sollicitatiegesprek, zeg je dan dat je doof/slechthorend bent?

Ik begin bijna aan mijn eerste echte banen. Het is een raar gevoel dat je nu eindelijk gaat doen waarvoor je geleerd hebt. Zeven jaar lang heb ik verschillende bijbaantjes gehad. Nu ga ik het echte geld verdienen.
Ik ben tijdens mijn bijbaantjes verschillend omgegaan met mijn slechthorendheid. Tijdens mijn columns leest u mijn ontwikkelingsproces, maar die was niet altijd zo. Voordat ik aan mijn opleiding begon was ik een heel onzeker meisje dat botste tegen veel onbegrip. Pas de laatste 2 jaar gaat het goed. Met mijn laatste bijbaan ben ik anders omgegaan met mijn slechthorendheid dan tijdens mijn eerste bijbaan. Ik heb gemerkt dat je baan invloed heeft op je zelfbeeld en andersom. Vandaar een terugblik op de afgelopen 7 jaar.

In het begin heb ik in veel sollicitatiebrieven gezet dat ik slechthorend was. Ik kan met zekerheid zeggen dat ik daarom niet werd uitgenodigd voor een sollicitatiegesprek.
Toen ik ging solliciteren als poetshulp heb ik gezegd dat ik slechthorend ben. Het maakte voor hun niet uit, omdat ik bij oudere mensen moest poetsen die zelf ook niet altijd even goed horen.  Ik heb daar met veel plezier een aantal jaar gewerkt in de vakanties.
Tussendoor heb ik bij een supermarkt gewerkt als vakkenvulster. Tijdens het gesprek heb ik niet genoemd dat ik slechthorend ben. Als gevolg dat er tijdens het werk vaak miscommunicatie was.
Daarna heb ik gewerkt bij een lunchroom in de afwaskeuken. Daar heb ik mijn slechthorendheid ook niet benoemd. In de keuken was veel lawaai en ik moest op veel zachte geluiden letten. Hoewel ik vaak mijn haar in een staart had zodat je mijn hoorapparaten kon zien, heeft mijn baas er ook nooit wat van gezegd.

Toen ging ik studeren en bij een kleine supermarkt werken. Bij het sollicitatiegesprek daar was de bedoeling dat ik kassa moest draaien. Ik heb gezegd dat ik slechthorend ben, maar dat maakte niets uit. Ik moest het proberen en als het niet ging maakt het ook niet uit. Ik was heel verbaasd dat zij veel vertrouwen in me hadden.

Daarna ging ik bij de Blokker werken. Daar heb ik ook meteen gezegd dat ik slechthorend ben, maar dat maakte niets uit. Ik heb nu ruim anderhalf jaar gewerkt bij de Blokker en ik heb niets dan lof voor hen. Ze hebben op verschillende manieren geprobeerd rekening te houden met mij. Als ik de pauzes niet hoorde, kwamen ze me halen. Als ik een omroep niet hoorde, riepen ze me opnieuw om.
Maar de grote omslag kwam toen ik bij de vergadering een tolk gebarentaal mee nam.
Toen pas kregen mijn collega’s meer begrip voor mij. Ze beseften dat ik echt slechthorend ben en veel dingen echt niet versta.  Ik lijk horend en praat redelijk goed. Maar nu zagen ze echt dat ik praktisch doof ben als het om groepsgesprekken gaat. Ze leerden wat zij konden doen voor een goede communicatie en ik leerde sneller aan te geven als ik iets niet verstond. Wat later ging ik de badge ´spreek duidelijk dan versta ik je beter’ dragen. Mijn collega´s vonden het super dat ik het deed. Zo ging ik ook naar de klanten toe duidelijk maken dat ik slechthorend ben. In het begin moest ik wel wennen aan de badge maar daarna kon ik niet meer zonder. Voor mijn gevoel moest ik harder achter communicatie gaan als ik de badge niet op had. Door de badge kon ik voor mezelf een grens stellen, met hoeveel moeite ik doe om mij aan te passen aan de gesprekspartner, voor een goede communicatie.
Ik had een keer last van een oor waardoor ik maar één hoorapparaat in kon doen. Ik moest de helft van mijn gehoor missen en voelde me soms echt doof.  Gelukkig vonden mijn collega´s het niet erg om alles 3x tegen me te zeggen. Ikzelf maakte er ook veel grapjes over.

Doordat ik niet werd uitgenodigd voor sollicitatiegesprekken als ik in de brief had vermeld dat ik slechthorend ben, begon ik me te schamen voor mezelf. Ik zei niks meer over mijn handicap uit angst dat ik niet werd aangenomen. En als ik aangenomen was zei ik nog niets, omdat ik bang was te worden ontslagen. Achteraf gezien was dat wel onzin. Maar in die tijd was ik heel onzeker en schaamte ik me ook een beetje voor mezelf. De banen, maar ook de afwijzingen kunnen invloed hebben op je zelfbeeld.
Pas toen ik ging studeren en mezelf ging accepteren, besefte ik dat ik mijn handicap wel moest vertellen. Ik had een aantal bijbaantjes gehad waarbij ik het niet zei en het voelde verstikkend. Je moet 200 % geven voor een goede communicatie en op je tenen lopen. En het lijkt of je dom bent als je opdrachten niet hebt begrepen.
Ik was zo blij toen ik eindelijk voor mijn slechthorendheid kon uitkomen. Nu kon ik pas echt mezelf zijn. Bij de Blokker had mijn zelfbeeld een positieve invloed op mijn baan. Ik was open en daardoor was de communicatie een stuk beter. De sfeer was ook gezellig doordat ik grapjes erover maakte.

Waar het om gaat is dat het belangrijk is dat je baas goed omgaat met je slechthorendheid/doofheid. Je baas en collega’s moeten rekening met je houden en jij moet hen vertellen hoe ze dat het beste kunnen doen. Zij en jij moeten zich aanpassen om een goede communicatie te krijgen. Juist door open te zijn over je handicap, krijgen zij meer begrip en respect voor je. En grapjes maken erover wil ook helpen.

Mijn conclusie is dat als je solliciteert naar een baan waarbij je handicap geen voordeel heeft, je het pas tijdens het gesprek moet benoemen. Bijvoorbeeld vakkenvulster. Maar als je solliciteert naar een baan waarbij je handicap juist een voordeel heeft, zou ik het al in de brief benoemen. Bijvoorbeeld dat ik docent gebarentaal wordt.

Maar goed, dat is mijn mening naar aanleiding van mijn ervaringen.
Wat is jouw mening?