De Britse Gebarentaal (BSL) is onderhevig aan verandering. Traditionele gebaren worden vervangen door moderne, waardoor de dialectische verschillen tussen BSL-gebruikers afnemen. Dit concludeert het onderzoeksteam van Rose Stamp van University College London, dat een grootschalig onderzoek deed naar variatie en taalverandering in gebarentaal.

Sociaal bepaalde variatie
Taal varieert van spreker tot spreker en wordt onder andere beïnvloed door de regio waar iemand vandaan komt, de gesprekssituatie en allerlei sociale factoren, zoals leeftijd, sekse en sociale klasse. Net als gesproken taal kent ook gebarentaal sociaal bepaalde variatie. Voor onderzoek hiernaar was er tot nog toe te weinig onderzoeksmateriaal voorhanden. Sinds 2008 kan echter gebruikgemaakt worden van het British Sign Language Corpus Project. Dit is, net als het Corpus Nederlandse Gebarentaal, een omvangrijke databank die veel videomateriaal van gebarentaalgebruikers bevat.
Bij het onderzoek van Stamp kregen 249 gebruikers van British Sign Language 41 begrippen voorgelegd, die kleuren, getallen en landen aanduidden. Voor deze begrippen gebruikten de proefpersonen in totaal 295 verschillende gebaren; een grote variatie dus. De diversiteit was het grootst voor de kleurnamen: voor paars werden maar liefst 22 verschillende gebaren gevonden.

Taalverandering
Van de drie onderzochte leeftijdsgroepen werden de oudste en jongste generatie vervolgens onderling vergeleken om iets te kunnen zeggen over taalverandering. Hieruit bleek dat jongere generaties doven minder traditionele gebaren gebruiken en minder vingerspelling dan oudere generaties. Gingen dove mensen vroeger veelal naar een regionale dovenschool, waar rondom de gebarentaaldialecten ontstonden, sinds de jaren ’70 gaan zij vaak met tolk naar het regulier onderwijs. Hierdoor en door nieuwe media is er meer contact tussen doven uit verschillende regio’s, waardoor dialectische variatie afneemt. Ook de komst van nieuwe technologie beïnvloedt de gebarentaal.
De grootste taalverandering blijkt die in gebaren voor landennamen. Dit heeft te maken met stereotypen die traditionele gebaren voor landennamen vaak bevatten, zoals de verwijzing naar de Aziatische oogstand in het gebaar voor China. Omdat deze beledigend kunnen zijn voor de betreffende bevolkingsgroep, kiest 50% van de jongere doven vaak voor een moderne, politiek correcte variant.
Toch blijkt het verdwijnen van regionale variatie nog niet heel snel te gaan: 79% van de gebruikte gebaren was nog steeds traditioneel.

Het onderzoek is gepubliceerd in het online wetenschappelijk tijdschrift PLOS ONE van de Public Library of Science.

Dit artikel is gebaseerd op een artikel van www.kennislink.nl