Het is 225 jaar geleden dat Henri Daniel Guyot het onderwijs voor doven startte in Groningen. Dat was de aanleiding om het boek ‘Bevrijdend gebaar’ van Henk Betten aan te vullen met nieuwe feiten en gegevens en voor de derde keer uit te geven.

‘Bevrijdend gebaar’ is een roman over Henri Guyot. Het boek is chronologisch geschreven. Aan de hand van het werk dat Henri verricht heeft, wordt de lezer meegenomen naar een hele andere tijd. Op de voorgrond staat de opzet van het dovenonderwijs in Nederland. Tussen de regels door wordt ook duidelijk hoe men in die tijd dacht over doven en slechthorenden. Ook krijgt de lezer een kijkje in het privéleven van Guyot en leest men hoe de situatie in Nederland politiek gezien er voor stond. Dat laatste had ook invloed op de financiering van het dovenonderwijs.

Oprichter dovenonderwijs
Tijdens het werk als pastoor in Groningen gaat Henri Guyot op vakantie. Hij belandt in Parijs waar hij voor het eerst te maken krijgt met Charles Michel de l’Epée (Abbé De l’Epée ), een leraar die al jaren les gaf aan dove kinderen in gebarentaal. Guyot vond het dovenonderwijs zo fascinerend dat hij in tweestrijd kwam: zijn plicht als predikant riep en hij wilde verder leren van Abbé De l’Epée zodat ook hij aan dove kinderen les kon geven. Hij koos voor het laatste en bij thuiskomst begon Guyot met lesgeven aan dove leerlingen in Groningen. Dit breidde hij steeds verder uit en tot op de dag van vandaag is er in Groningen nog steeds onderwijs voor dove kinderen. Nu bekend als de Guyotschool.

Tegengeluid
Guyot had duidelijk een ander inzicht over doven dan de meeste mensen. Hij durfde tegen de massa in te gaan. Op een gegeven moment spreekt hij zelfs in het openbaar over ‘natuurtaal’ waar hij de gebarentaal mee bedoelde. Hij had een modern inzicht en dacht echt na over wat zij nodig hadden om te kunnen communiceren. Guyot heeft een verandering gebracht.

Recensie
Het verhaal over de geschiedenis van het dovenonderwijs is gangbaar geschreven. Het boek geeft een goed beeld over hoe het onderwijs voor doven in Nederland is ontstaan. Er worden geen moeilijke feiten aangekaart, waardoor het boek lekker wegleest. Aan de andere kant ontbraken er details. Bijvoorbeeld hoe een dag in Guyot’s leven er uit zou hebben gezien. Die details over hem en de dovenschool zou ook een mooi verschil kunnen tonen tussen toen en het leven nu. De lezer kan daar gedurende het boek nieuwsgierig naar worden.
Hoewel de informatie boeiend en duidelijk is en in deze uitgave meer afbeeldingen zijn toegevoegd dan de vorige uitgaven, zouden meer afbeeldingen het boek nog toegankelijker kunnen maken. In sommige fragmenten staat erg veel informatie en er is ook een pagina waarop familieleden van Henri Guyot voorgesteld worden, waarvan zelfs twee met dezelfde naam. Dat kan voor verwarring zorgen. Met een stamboom zou dat duidelijker zijn. Juist voor mensen met een gehooraandoening – die immers vaak visueel zijn ingesteld – zouden aanvullende afbeeldingen het boek aantrekkelijker kunnen maken.

Andere tijd
De opvatting over dove en slechthorende mensen was vroeger heel anders dan tegenwoordig. Toch is het schokkend om te lezen hoe er vroeger over dove mensen werd gedacht. Ook de reacties van mensen vlak na de opzet van het dovenonderwijs: ‘Sommige mensen waren onder de indruk, doch andere haalden spottend hun schouders op en gaven te kennen dat het vormen van doven tot nuttige mensen voor de maatschappij verspilling van energie betekende. Hun idee was namelijk dat doven en spraaklozen door het ontbreken van taal en rede gelijk stonden aan dieren’. Daarnaast werden de termen spraaklozen, doofstom en stommen gebruikt. Dat kan je tegenwoordig niet meer voorstellen.

De auteur
Henk Betten – de auteur van het boek – is zelf doof en heeft onderwijs gevolgd op het instituut H.D Guyot in Groningen. Betten is zeer geïnteresseerd in het leven en het werk van Henri Guyot. Daarom doet hij al jaren onderzoek naar de geschiedenis van het dovenonderwijs.

Voorgaande uitgaves
Voor deze uitgave is het boek twee maal eerder verschenen. In 1984, toen het dovenonderwijs in Groningen 94 jaar bestond, verscheen de eerste druk van het boek Bevrijdend gebaar. Zes jaar later tijdens het 200 jarig jubileum was een mooi moment voor de tweede druk. Naast nieuwe informatie zijn er aan deze derde uitgave meer illustraties toegevoegd. Deze kwam de auteur tegen tijdens zijn speurtocht naar nieuwe aanvullingen.

Boek gegevens
Titel: Bevrijdend gebaar
Auteur: Henk Betten
Uitgeverij: Elikser
Leeuwarden 2015
Prijs: 19,50 EUR
ISBN: 978 90 8954 733 0
Bestellen kan via boekwinkels of de webshop van Elikser.