Hè, wat? In december kijken we allemaal uit naar een warm samenzijn en goede gesprekken. Deze gezelligheid en het weerzien van je naasten kan ook tot een onverwachte ontdekking leiden, namelijk: gehoorverlies onder je loved ones. Plots merk je dat die kerstfilm op volumestand 100 staat, dat je opa de clou van je ooms ijzersterke grap niet doorheeft of dat jouw betoog over je goede voornemens letterlijk het ene oor in, het andere oor uit gaat bij je geliefde.

Opeens valt het je in gezelschap allemaal op, maar wat betekent dit? Wat kun je hieraan doen? Door vroegtijdig slechthorendheid te signaleren, kun je je naaste helpen om van het leven te blijven genieten. Specsavers, dé hoorspecialist van Nederland, geeft tips over hoe je gehoorverlies herkent en hier op tactvolle wijze het gesprek over aangaat met je naaste.

Sluimerend probleem

Maar liefst 1,3 miljoen Nederlanders hebben te maken met matig tot ernstig gehoorverlies. Dit proces kan zo geleidelijk zijn dat een slechthorende onbewust zijn bezigheden aanpast en niet eens door heeft hoeveel hij of zij van de omgeving mist. Slechts tweederde van deze groep slechthorenden draagt een hoortoestel. En dat terwijl slechthorendheid grote gevolgen kan hebben, zoals depressie, eenzaamheid en isolatie, en snellere cognitieve achteruitgang.

Gelukkig is er licht aan de horizon: “Vaak kan het gehoorverlies goed verholpen worden met de juiste apparatuur en kan daarmee ook eenzaamheid voorkomen worden,” stelt Anne Venneri, audicien bij Specsavers. “Echter, de slechthorende zelf neemt vaak niet tijdig actie omdat de drempel te hoog of de schaamte te groot is. Daarom speelt de omgeving zo’n essentiële rol in het vroegtijdig signaleren van het probleem en vervolgens het gesprek aan te gaan.”

Stap 1 – Signaleren van gehoorverlies:

• Je hoort vaker “wat zeg je” of je krijgt door dat een ander ‘afwezig’ is in het gesprek.
• Iemand wil altijd aan dezelfde kant zitten als je met hem/haar kletst of leunt naar voren.
• Het volume van de tv, radio en telefoon gaat steeds een tikkie hoger.
• Je krijgt vreemde antwoorden of reacties, omdat slechthorenden proberen te liplezen of zelf de missende informatie invullen.
• Slechthorenden worden vaak stiller in grotere groepen. Door veel omgevingsgeluid kunnen mensen met beginnend gehoorverlies de weg kwijt raken in het geroezemoes.
• Telefoon- en online gesprekken gaan lastig, omdat hier veel ruis bij komt kijken. Een slechthorende kan hier niet goed mee omgaan.
• Er wordt niet gereageerd op de deurbel.
• Luisteren met een frons. Bij beginnende slechthorendheid moet je gesprekspartner extra moeite doen om je te verstaan en daarbij kan diegene gaan fronsen.

Bespeur je deze signalen of merk je dat iemand niet goed meekomt? Dan is het een kwestie van op subtiele wijze het gesprek aangaan, zodat je iemand kunt aansporen om hulp te zoeken. Specsavers deelt enkele tips.

Stap 2 – Het gesprek voeren:

Wanneer je het gesprek opent, zorg er dan voor dat je dit doet op een plek die veilig aanvoelt. Je wilt niet dat je naaste zich ongemakkelijk voelt, dus zoek bijvoorbeeld een fijne plek in huis waar je geen last hebt van achtergrondgeluid. Praat altijd vanuit je gevoel en toon je kwetsbaarheid, op die manier zal de ander zich ook kwetsbaar opstellen en zal hij/zij sneller het probleem blootleggen.

• Voer het gesprek op een veilige plek (privé, comfortabel en geen achtergrondgeluid).
• Spreek vanuit je gevoel en stel je kwetsbaar op, zo creëer je meer verbinding en zal de ander sneller zijn/haar moeilijkheden blootleggen. Laat verwijten en frustratie achterwege.
• Begin het gesprek vanuit iets dat je is opgevallen. Bijvoorbeeld: “Je bent de laatste tijd wat stil in gezelschap met anderen, of het is me opgevallen dat je me vaker vraagt om mezelf te herhalen dan voorheen.” of: “Er zijn me recentelijk wat veranderingen opgevallen en ik ben benieuwd hoe je je voelt.”
• Voel aan of je door mag vragen. Het maakt daarbij niet uit of je tegenover je vriend zit of je moeder, als het contact voor jou warm genoeg voelt kun je dit doen.
• Wees een actieve luisteraar in plaats van een zender in het gesprek (luisteren kost een slechthorende veel energie).
• Zorg ervoor dat jij niet degene bent die vertelt waar de schoen wringt, maar dat je naaste dit zichzelf realiseert.
• Bespreek het belang van het aanpakken van gehoorverlies (namelijk, een blij en energiek brein, weer gezellig met anderen uit eten) en focus op de positieve gevolgen van bijvoorbeeld een hoortoestel.
• Bereid jezelf ook voor op het gesprek, want je kunt verwachten dat de slechthorende het probleem niet erkent.
• Laat weten dat er veel ontwikkelingen zijn in gehoor technologie en dat hoortoestellen vandaag de dag kleiner, betaalbaar en nauwelijks zichtbaar zijn.
• Wees erop voorbereid dat je weerstand of ontkenning kunt ondervinden tijdens het gesprek, en dat het misschien wel meerdere gesprekken gaat kosten voor je naaste klaar is om een stap te zetten. Zorg hoe dan ook dat je geduldig en open blijft en werk naar een oplossing.

Vaak leven we zo mee dat we automatisch in een aantal valkuilen stappen. Houd daarom zelf rekening met onderstaande valkuilen:

• Zeggen dat je echt volledig begrijpt hoe iemand zich voelt, terwijl je dat in principe niet kunt weten als je zelf geen gehoorverlies hebt.
• De allesweter uithangen; houd het gesprek subtiel en gebalanceerd. Het gaat niet om jou.
• Verzachten van dat wat moeilijk is voor de ander; geef ruimte aan moeilijkheden die komen bij niet goed kunnen horen, zonder het te bagatelliseren.
• Oplossingen aandragen die niet passen bij de ander; niet iedereen wil meteen fysiek een winkel in stappen, relevant leesmateriaal kan al een goed begin zijn.

Stap 3 – Een hoortest doen:

Hebben jullie goede gesprekken gehad en heb je het gevoel dat de ander toe is aan de volgende stap? Stel dan voor om samen naar een audicien te gaan. Dit kan letterlijk de drempel verlagen én het verkleint de kans op het nog langer uitstellen van een bezoek. Is je naaste daar nog niet aan toe? Stel dan voor om samen een online hoortest te doen.

Belangrijk dat we er dus samen voor zorgen dat iedereen erbij blijft horen, en tijdens de decembermaand kun jij hier een waardevolle rol in spelen. Houd deze feestdagen dus een oogje oortje open!