‘See me, feel me, touch me, heal me’… Hear me. De tekst uit het nummer See me, feel me van The Who uit 1967 is ook in 2025 nog steeds ontzettend actueel. Iedereen wil graag gezien en gehoord worden. Er komen steeds meer (sociale) middelen om te communiceren. Maar luisteren we nog wel echt naar elkaar? Maken we wel echt verbinding met anderen? Daar gaat het dansconcept Hear_Me naar op zoek.

In de multimediale dansvoorstelling Hear_Me gebruikt regisseur Remy Tilburg het lichaam als basistaal. Hij omarmt zo een nieuwe taal voor horenden én doven om te verbinden. Remy en twee anderen die vanaf het begin betrokken zijn – Antoine Kroes en zijn dochter Robin – vertellen graag het verhaal achter Hear_Me.

Muziek, animatie, choreografie en SoundShirt

Antoine Kroes, onderdeel van het muzikale duo THE_AND music, is initiatiefnemer van het project Hear_Me en heeft de muziek voor de dansvoorstelling gemaakt. Antoine Kroes maakt als producent van het muzikale duo THE_AND music ook de muziek voor het dansgezelschap IID Company. ‘Samen met mijn compagnon Dave van THE_AND music heb ik mijn hele carrière al op het (muziek)podium gestaan. Samen wilden we graag iets heel anders gaan doen: muziek maken voor mensen die niet kunnen horen. Mijn dochter Robin, die professioneel danser is, sloot al snel aan. We bedachten samen een dansvoorstelling waarin we zowel de muziek als de dansbewegingen voelbaar maken voor mensen met een auditieve beperking. Het concept bestond uit een combinatie van muziek, animatie en choreografie. Theaters in Nederland reageerden daar positief op en toen zijn we de voorstelling verder gaan ontwikkelen. Ook gingen we samenwerken met Theater met Tolk, die zich inzet voor meer toegankelijkheid voor doven in het theater. Voor ons waren en zijn zij een belangrijke partner, zij zíjn de doelgroep en kennen de behoeftes en wensen van de doelgroep. We kregen veel goede adviezen en daarnaast stelden zij een testteam samen. Heel waardevol.’

‘De muziek en de hele choreografie wordt fysiek beleefd’

Robin, mede-oprichter en danser bij IID Company: ‘Toen we hiermee begonnen merkte ik dat ik, na een langere tijd als maker, graag weer op het podium wilde staan. Ik voelde direct dat Remy, mijn partner en ook de choreograaf van ons dansgezelschap, hier een enorme aanwinst in zou zijn en dat hij met veel vrijheid het concept naar een hoger level kon brengen.

Er zit zo’n belangrijke boodschap in het thema. Luisteren we nog wel naar elkaar? Wat als we voor het uitdragen van boodschappen het lichaam als taal gebruiken? Op dat moment kwam het SoundShirt in beeld (zie rechts op de foto). Een innovatieve technologie waarbij een nauwsluitend shirt met 28 trilsensoren op de mouwen, borst en rug de muziek, animaties, licht en choreografie omzet in voelbare vibraties. Hierdoor wordt niet alleen de muziek, maar de hele choreografie fysiek beleefd, wat de voorstelling toegankelijk maakt voor doven en slechthorenden.’

Remy: ‘Het was enorm inspirerend om het idee van een dansvoorstelling in een compleet nieuwe jas te steken. In die ontwikkeling ben ik veel meer gaan kijken naar het actuele; naar waar we zelf mee bezig zijn. Wat is er eigenlijk om ons heen? We hebben ook in onze eigen kring best vaak moeite om elkaar goed te begrijpen. We hebben niet altijd de ruimte of het lukt niet om de juiste woorden en taal te vinden. Dan helpt het om juist dan je andere zintuigen te gebruiken. Wat ruik je, proef je of voel je? Hear_Me gaat zo veel verder dan de woorden ‘hoor mij’. Het heeft veel ladingen. Ondanks onze verschillen spreken we één universele taal met het grootste orgaan dat we hebben: het lichaam. Als we dat als basis nemen, gaan we terug naar wat er altijd is. Het is letterlijk lichaamstaal. Hierdoor hoef je geen onderscheid te maken tussen horenden en niet-horenden. De voorstelling is ook niet specifiek voor één groep. Het is juist voor beiden.’

Gehoord worden

Antoine: ‘We wilden ons focussen op expressie en gelijkwaardigheid. We wilden kijken hoe we vanuit de basistaal elkaar beter konden begrijpen. Zodat we allemaal gehoord worden en er mogen zijn – horenden en doven. Het is helaas een feit dat dat niet zo is. Vanuit de media kreeg ik over dit project zelfs de opmerking: “Is er nu alweer zo’n dovenproject?”. Het wordt helaas door sommigen geframed, terwijl het niet in een hokje te stoppen is.

‘Dansers willen net zo goed gehoord worden’

Op dit moment zijn we met Hear_Me aan het touren in de Nederlandse theaters. We nodigen iedereen uit om te ervaren wat de voorstelling hen brengt. Dove bezoekers zijn lovend. Zo zei iemand uit het publiek die sinds zijn geboorte doof is: “Jullie hebben mij kippenvel bezorgd.” In de gesprekken met Theater met Tolk en met andere doven hebben we het ook veel gehad over wat doven voelen. Hoe is het voor hen om een taal te maken in de muziek? Hoe werkt dat voor hen? Met het SoundShirt konden we die extra laag en lading creëren. Het shirt is zoveel meer dan een technisch hulpmiddeltje dat in een voorstelling is gestopt. Het is gebruikt om de beleving te verhogen, niet om te vertalen. Daar ligt de innovatie. We hebben steeds gekeken naar hoe we die verbinding konden maken tussen de doven en de dansers. Die dansers willen net zo goed gehoord worden en meedoen. Net als wijzelf. Daar ligt de kracht en de verbondenheid.’

Nagesprekken

Robin: ‘Na elk optreden is er een nagesprek met het hele dove en horende publiek. Die gesprekken vind ik stiekem het mooiste aan het project. Ze zijn zoveel waard. Met z’n allen proberen we te communiceren met elkaar en ervaringen te delen. Nieuwsgierig en eerlijk te zijn naar elkaar. We willen horenden laten beseffen dat het niet normaal is dat doven niet gewoon mee kunnen doen. Het zijn elke keer weer waanzinnig mooie dialogen en iedereen voelt het laagje dat erboven hangt.’

Remy: ‘Je kunt wel dingen roepen over ongelijkheid en ongelijkwaardigheid, maar dit werkt veel beter. We gebruiken onze voorstelling om deze onderwerpen bespreekbaar te maken. We wekken belangstelling op en moedigen urgentie aan. We werken aan iets maatschappelijks én geven mensen een mooie avond met een megavette voorstelling. We hebben er enorm veel werk in gestoken om een op alle vlakken mooi product neer te zetten.’ Robin: ‘Een keer kwam een vrouw samen met haar dove moeder. Het was de eerste keer dat ze samen van dans konden genieten. Daar doe ik het voor.’

Genre-overstijgend pionieren

Antoine: ‘Het is een uitdaging voor muzikanten en choreografen om echt iets voor iedereen te creëren. Er wordt toch snel gezocht naar een hokje waar het in past. Maar we willen juist pionieren, elkaar inspireren en om ons heen kijken. Bewust van de gebaande paden afwijken en beseffen dat er mensen onder ons zijn die anders zijn. Theater hoort voor iedereen te zijn. Vanuit deze gedachte willen we ons graag op een positieve manier verder ontwikkelen. Hopelijk opent ons concept nieuwe deuren en kansen. We leven met zo veel verschillen, maar vergeten dat vaak. Die verschillen mogen er zijn.’

Deze bijzondere dansvoorstelling voor iedereen is in 2025 nog in Nederland te zien. Ga dit zien, horen en voelen! De eerstvolgende voorstellingen van Hear_Me zijn op 20 maart in Odeon in Zwolle en op 29 maart in de Schuur in Haarlem (de tickets met SoundShirt zijn in Haarlem al uitverkocht). In de zomer en het najaar volgen nog meer voorstellingen.

Tekst: Monique van den Berg
Foto’s: Sabine van der Vooren