Veel doven en slechthorenden hadden er lang op gewacht en reikhalzend naar uitgekeken: De succesvolle musical Soldaat van Oranje, speciaal toegankelijk gemaakt voor doven en slechthorenden. Woensdag 18 april was het zover: in de strak uitverkochte TheaterHangaar konden zo’n 1100 bezoekers genieten van het indrukwekkende verhaal over vriendschap en in liefde in tijden van oorlog, mét de ondersteuning van Nederlandse Gebarentaal, boventiteling en speciale luisterhulpen van Phonak. ‘Ik kreeg nu alles mee, zelfs de leuke kleine grapjes!’ was na afloop een van de enthousiaste reacties uit het publiek.

Het is de langstlopende voorstelling in de Nederlandse theatergeschiedenis. Vorig jaar oktober vierde de Soldaat van Oranje – De Musical al zijn zevenjarig bestaan. Naar aanleiding van vele verzoeken van doven, slechthorenden en op initiatief van Erika Zeegers (tolk gebarentaal – Nederlands met gebaren) en Linda Gomes (schrijftolk en ondertitelaar) onderzocht Soldaat van Oranje – De Musical de mogelijkheden om een voorstelling te spelen voor doven, slechthorenden en andere gebarentaligen. In november kwam het heuglijke nieuws dat dit door kon gaan. ‘Wij vinden het bijzonder fijn doven, slechthorenden, en andere gebarentaligen met hun begeleiders, familie of vrienden te kunnen verwelkomen,’ liet de producent op hun website weten.

Als wij woensdag tegen 19.00 uur arriveren op het terrein van TheaterHangaar staat er al een grote groep energieke bezoekers buiten te wachten en druk met elkaar te praten, veelal in gebarentaal. Het wordt al snel duidelijk dat het een deels ook een gezellige reunie is. Veel bezoekers lijken elkaar te kennen van nu of van vroeger. Van alle kanten wordt er al op afstand enthousiast naar elkaar gezwaaid, gelopen en omhelsd.

Phonak luisterhulp

Bij de ingang staat er een vlot team van Phonak klaar om de bezoekers te voorzien van een speciale luisterhulp, een halslus waarbij je het hoortoestel op de T-stand zet en het geluid van de voorstelling direct in je hoortoestellen of Cochleair Implantaat (CI) ontvangt. Phonak stelde voor deze gelegenheid haar nieuwste generatie Roger luisterhulp voor theaters beschikbaar. ‘Slechthorende theaterliefhebbers kunnen al langer gebruikmaken van een onze luisterhulpen. Deze techniek hebben meer theaters in huis en kunnen van te voren bij de bestelling gereserveerd worden. Maar, deze musical met 1100 zitplaatsen was natuurlijk wel een extra technische uitdaging.’ zegt Anjo van der Meij, een van de medewerkers van Phonak. ‘We hebben het uitvoerig getest en het klinkt geweldig’, zegt hij breedlachend. En dan gaat hij snel verder met het uitdelen van de halslussen die gretig aftrek vinden. Ook wij hangen vol nieuwsgierigheid een luisterhulp om onze nek.

Een stille foyer

Als we een drankje halen in de foyer is het gros van het publiek binnen. En hoewel er de nodige rumoer is, valt er toch iets op. Maar we kunnen onze vinger er niet op leggen wat het is. ‘Het is een stuk stiller dan anders’, lacht Anouk, een van de medewerkers achter de ticketbalie. ‘Wij zijn bijna elke avond wel zo vol als vanavond, maar normaal is er veel meer herrie van mensen die door elkaar praten!’ De communicatie tussen de medewerkers en bezoekers verloopt verder heel vlot. Als de bestelling van een biertje of een antwoord op een informatieve vraag niet goed overkomt, lopen er studenten Nederlandse Gebaratentaal in opvallende shirts rond, die ad-hoc voor de juiste vertaling zorgen.

Driemaal is scheepsrecht

Sommige slechthorende bezoekers konden niet wachten tot 18 april. ‘Ik ga voor de derde keer vanavond!’, vertelt bezoeker Henk ons in de rij naar de zaal. ‘De eerste keer was ik nog doof en verstond ik niets van de teksten. Maar de tweede keer had ik 1 jaar mijn CI en kon ik al veel meer verstaan. Maar, ik heb nu vijf jaar mijn CI dus ik ben heel benieuwd hoe het nu zal gaan, ook met alle ondersteuning,’ Als we eenmaal zitten, zien we boven de zaal een scherm waarop twee live gebarentolken klaar staan met tussenin de boventiteling. Vol spanning wachten we allemaal af wat komen gaat …

Spectaculaire ondersteuning

We willen natuurlijk geen spoilers toevoegen. En het is daarnaast eigenlijk ook onmogelijk om in woorden uit te drukken hoe deze musical is. Soldaat van Oranje – De Musical is iets wat je zelf gezien, gehoord en meegemaakt moet hebben! ‘Oogverblindend, spectaculair, adembenemend, indrukwekkend!’ … is zomaar een greep uit de woorden die wij terugkrijgen van de bezoekers als we na afloop weer in de foyer komen. Veel mensen blijven nog lang met elkaar meepraten. En je kan zien aan hun ogen en de snelheid van de gebaren die er worden gemaakt, dat de meesten erg onder de indruk zijn van wat ze hebben gezien.

Maar hoe was dit allemaal in combinatie met de ondersteuning, dáár zijn we natuurlijk nog nieuwsgieriger naar. ‘Het is een verademing om zoveel mee te krijgen van wat er wordt gezegd en gezongen, vertelt Tineke. Dit is ge-wel-dig’, zegt ze met een grote glimlach terwijl ze haar halslus vastpakt. ‘Jaren geleden ben ik naar de musical Ciske de Rat geweest’, herinnert bezoeker Renske zich. ’Ik vond het leuk om te zien hoor, maar het was niet te volgen voor mij. Maar vanavond met de boventiteling heb ik eindelijk een musical van begin tot eind heb meegekregen!’ Een van haar vriendinnen Maaike, vult aan: ‘Om de tekst zo goed te kunnen volgen dat ik zelfs de subtiliteiten en de humor meekreeg, was fantastisch. Ik wil nooit meer naar een voorstelling zonder boventiteling en ringleiding!’ Beiden: ‘We want more!’

Ook de vrienden Mike, Tascha en Cas zijn het er roerend mee eens dat meer musicals het voorbeeld van Soldaat van Oranje mogen volgen. Cas: ‘Ik ben eerder naar Soldaat geweest, maar er waren veel dingen die ik toch niet helemaal meekreeg. Een van de grapjes die Van ’t Sant (vertrouweling van de koningin Wilhelmina, red.) maakte, ging toen bijvoorbeeld langs me heen. Maar nu begreep ik eindelijk wat hij bedoelde en kon ik meelachen.’ Als de musical Lion King toegankelijk wordt voor doven en slechthorenden, zal Mike daar als eerste bij zijn. ‘Dat lijkt me geweldig!’

Bij de uitgang komen we Henk nog tegen, die vanavond voor de derde keer kwam. ‘Ik kan nauwelijks woorden vinden die uitdrukking geven aan deze fantastische ervaring!’, zegt hij stralend. Ik ontdekte dat ik vorige keer toch echt nog veel gemist had. Nu met ondertiteling op momenten dat het even lastig was, heb ik alles meegekregen! Liedjes waar ik de vorige keer stukjes van meekreeg kon ik nu helemáál mee krijgen. Teksten die me sterker dan ooit raakten. En dat dankzij de schrijftolk. Ze verdienen een standbeeld! Diep gelukkig deze voorstelling op deze wijze te hebben mogen meemaken.’

Mede mogelijk gemaakt door Advanced Bionics en Phonak

De organisatie was zeer verheugd dat deze speciale avond gerealiseerd kan worden, mede dankzij de samenwerking met diverse partijen, waaronder tolkenorganisaties, Advanced Bionics (fabrikant Cochleaire Implantaten) en zusterbedrijf Phonak (fabrikant hoortoestellen en Roger solo-apparatuur).

Sfeerimpressie

Bekijk een kleine selectie van sfeerfoto’s van de avond.