Een maand voor de Tweede Kamerverkiezingen spreken we de fractievoorzitter van D66 in de gemeenteraad van Eindhoven, Jessica van Eijs. Deze 35-jarige politica staat als 13de op de kieslijst voor de Tweede Kamer. Nu is dat op zich al spannend, maar Jessica heeft nóg een uitdaging. Ze is namelijk slechthorend. Hoe redt zij zich in een wereld vol debatten, vergaderingen en bijeenkomsten?

Zo te zien is Skype in elk geval geen probleem voor jou?
‘Met Skype kan je natuurlijk de persoon met wie je in gesprek bent zien. En dat is een groot voordeel voor mij, want ik ben door de jaren heen steeds beter geworden in spraakafzien. Daarnaast gebruik ik mijn oordopjes, zodat ik ook zoveel mogelijk kan horen. Zeker als ik in een rustige ruimte zit en de situatie dus zo optimaal mogelijk voor mezelf maak, gaat Skypen prima!’

En telefoneren, doe je dat ook?
‘Ik heb ervoor gekozen om vrijwel niet meer te bellen. Je kunt je voorstellen dat journalisten wel vaak de telefoon pakken om mij te vragen naar een korte reactie op een bepaald item. Maar dan stuur ik ze vriendelijk een WhatsAppje waarin in uitleg dat ik slechthorend ben en niet kan bellen. Ik vraag ze dan om mij te WhatsAppen of e-mailen. En dat is nooit een probleem. In het begin is dat wel een drempel voor mij geweest, dan zei ik weleens “sorry”. Maar mijn instelling veranderde al snel. Ik hoef me toch niet te excuseren omdat iemand zich een beetje moet aanpassen voor mij?!’

Als ik het goed begrijp, ben jij niet altijd slechthorend geweest?
‘Ik kreeg inderdaad op latere leeftijd last van gehoorverlies. Ik was een jaar of 28 en kan me nog goed herinneren dat ik met collega’s naar de radio luisterde. Het viel mij op dat ik niet alles kon verstaan wat er op de radio werd gezegd. Dat vond ik heel moeilijk, ik werd er wel verdrietig van. Toen ik een gehoortest deed, bleek inderdaad dat ik gehoorverlies had, met name in de middentonen. Spraakverstaan was daardoor lastig voor mij. Ik kwam gelijk in aanmerking voor hoortoestellen.’

Daar sta je dan als 28-jarige in een audicienwinkel…
‘Als ik daar op terugkijk, realiseer ik me hoe gecompliceerd de markt van hoortoestellen eigenlijk is voor nieuwkomers. Nu ben ik zelf vrij mondig, maar ik had totaal geen verstand van hoortoestellen; wat er allemaal mogelijk was en wat ik kon vragen. De audicien destijds ging er automatisch vanuit dat ik kleine hoortoestellen zou willen, omdat ik nog jong was en waarschijnlijk ijdel zou zijn. Maar er werd niet gevraagd naar wat ik nodig had, daar was geen aandacht voor. En zo zat ik vijf jaar vast aan kleine hoortoestellen die uiteindelijk niet de beste oplossing voor mijn situatie waren. Als ik het eerder had geweten, had ik bijvoorbeeld gevraagd naar ringleiding, want dat kan ik heel goed gebruiken in bepaalde bijeenkomsten. Maar ik had geen idee dat dat bestond. Nu heb ik inmiddels mijn tweede paar hoortoestellen en weet ik veel beter wat ik nodig heb. Maar ik denk dat het voor veel mensen die net slechthorend zijn belangrijk is om te weten dat je je goed laat informeren en onderzoekt wat je nodig hebt om zo goed mogelijk te kunnen horen.’

Voor iemand die politiek actief is en communicatief sterk, was het vast niet makkelijk om te horen dat je slechthorend bent?
‘Het zet je wereld wel even op zijn kop. Kan ik nog doorgaan met mijn functie als gemeenteraadslid? Dat soort vragen speelden wel door mijn hoofd. Zeker in 2014 toen er weer gemeenteraadsverkiezingen waren, heb ik even getwijfeld of ik mezelf weer op de lijst moest zetten. Maar het idee dat ik niet meer door zou kunnen gaan met mijn passie, vond ik veel erger dan het idee dat ik misschien niet alles zou horen. Ik kan wel aan de kant gaan staan, maar dan geef ik alles waar ik zou goed in ben op! Daar moest ik niet aan denken. Bovendien, ook mensen die goed horen missen wel eens iets. Of ze vergeten wat er is gezegd. Het is geen ramp om niet alles mee te krijgen. Ik leerde om me te focussen op mijn kwaliteiten. Kijken naar de dingen die ik allemaal wél kan. En zolang je goed aangeeft dat je slechthorend bent, houdt iedereen daar rekening mee. Het is eigenlijk best grappig, hoe groot de angst kan zijn om iets niet te horen terwijl dat in de praktijk allemaal wel losloopt. Mits je maar duidelijk bent naar je gesprekspartners en aangeeft dat je slechthorend bent.’

De politiek lijkt me wat dat betreft niet de veiligste omgeving om duidelijk te zijn over je slechthorendheid
‘Hoewel ik de angst begrijp, heb ik nog nooit onaardige of ongemakkelijke reacties gehad. Het wordt veel ongemakkelijker als je doet alsof je iets hoort en een antwoord geeft dat niet op de vraag slaat. Tijdens de verschillende debatten die ik voer, krijg ik veel vragen uit het publiek. Die versta ik vrijwel niet of nooit. Dus dan moet ik vragen om herhaling. Of ik vraag bijvoorbeeld of de debatleider de vraag voor mij wil herhalen. Zij zijn hier goed in getraind. Daar wordt nooit een probleem van gemaakt. Voorafgaand aan een debat laat ik ook altijd aan debatleider en de andere deelnemers aan het debat weten dat ik slechthorend ben. En wat ook heel belangrijk is, ik bereid me altijd optimaal voor. Wie gaan er spreken, waar gaat het over, hoeveel mensen zijn er? Ik lees me goed in en zorg ervoor dat ik dat ik alles eruit haal wat er in zit. Dat is voor iedere slechthorende een must denk ik, goed voorbereid zijn.’

Je moet ongetwijfeld ook veel vergaderen, hoe gaat dat?
‘Het grote voordeel van politiek vergaderen, is dat het altijd heel gestructureerd verloopt. Er is een agenda, dus je weet waar het over gaat. En er is een voorzitter die er onder andere voor zorgt dat mensen niet door elkaar praten. Zeker in grote gemeenteraadsvergaderingen wordt er gewerkt met een versterkingssysteem. Iedereen heeft een microfoon voor zich en wanneer iemand praat, wordt de microfoon aangezet. Ik kan mijn koptelefoon aansluiten op dit systeem, zodat ik alles goed meekrijg. Dat is echt een uitkomst. Bij de kleinere fractievergaderingen werken we ook met dit systeem, dat doen ze speciaal voor mij, erg fijn!’

Jessica gaat mogelijk naar de Tweede Kamer. Ze staat met plaats dertien op een verkiesbare plek op de kandidatenlijst voor de komende Kamerverkiezingen. De kans is vrij groot, omdat D66 volgens de laatste peilingen op zeventien zetels staat.

Spannend! Hoe kijk je daar naar uit?
‘Ik vind het sowieso al geweldig dat ik kandidaat ben van D66 bij de Tweede Kamerverkiezingen. Het zal betekenen dat ik weer voor allerlei nieuwe uitdagingen en situaties kom te staan. Ook wat betreft horen. Maar ik heb al veel vlieguren gemaakt op lokaal niveau en ben klaar om mezelf ook landelijk te profileren. Daarin moet ik weer opnieuw leren wat voor mij het beste werkt. Misschien kan ik straks vaker een schrijftolk inzetten bijvoorbeeld. Ik heb er hoe dan ook het volste vertrouwen in dat ik in elke situatie een manier zal vinden die voor mij optimaal is. Ik denk in oplossingen, niet in onmogelijkheden.’