Mijn gehoor is niet optimaal en is luisteren een slopende bezigheid; mijn zo bejubelde Perseo`s en SmartLink ten spijt. Als belangenbehartiger in mijn woonplaats moet ik vaak vergaderen en dat red ik niet op eigen kracht, zelfs niet met voornoemde apparatuur.

Daarom vraag ik schrijftolk ondersteuning aan. Een schrijftolk typt razendsnel met een speciaal toetsenbord de gesproken tekst woordelijk mee zodat ik kan meelezen op het scherm van de aangesloten laptop. IDEAAL en de overlegorganen waar ik in betrokken ben weten niet beter of er is een schrijftolk aanwezig; ook fijn voor de notulisten, want ik wil best zo coulant zijn ze de tolktekst door te sturen, als geheugensteuntje bij het uitwerken van de notulen.

Echter: als ik een overleg o.i.d. moet bijwonen waarbij men niet bekend is met het fenomeen schrijftolk en ik aankondig dat ik een tolk meebreng, wil dat nog wel eens voor grote verbazing zorgen: “Hoezo een tolk? Je verstaat toch gewoon Nederlands?” Met dat fysieke verstaan valt het dus knap tegen en dat geldt niet alleen voor Nederlands. Er wordt dan ook soms erg moeilijk over gedaan: “Is dat niet vervelend voor de anderen in de groep? En hoe zit het met de privacy van die anderen?” Tja, of het vervelend is voor anderen, dat kan mij eerlijk gezegd de rozen schelen: zonder tolk kan ik niet meedoen en dát kan mij dus wél schelen: ik wil er persé óók bijhoren. Voor wat betreft die privacy: iedere tolk heeft geheimplicht, dus ook de schrijf- en de gebarentolken. Het komt voor dat er eerst intern besproken moet worden of die tolk wel mee mag vergaderen, een volkomen onterecht uitgangspunt: de tolk vergadert niet mee, maar functioneert ter vergadering als mijn gehoor, door het gesproken woord leesbaar te maken. Er zijn argumenten te over om onder die tolk uit te komen: ze zouden de vergadering nodeloos ophouden (met een snelheid van 500-700 woorden per minuut?); het gerammel op het toetsenbord is storend (welk gerammel; ik hoor nooit gerammel?); men kan geen gebbetjes maken, want die worden ook getolkt (dus derden bepalen voor mij dat ik gebbetjes niet hoef ik te “verstaan”?); ze nemen ruimte in (Ja, én?); ze onderbreken de vergadering als er door elkaar gepraat wordt, omdat ze anders niet kunnen tolken (en dus verlopen vergaderingen meer gestructureerd, dáár kan toch niemand bezwaar tegen hebben?) kortom: liever geen tolk.

Maar met die opstelling raakt men juist aan een fundamenteel RECHT; vastgelegd in de VN Standaardregels & Agenda 22: “iedereen moet kunnen participeren in de maatschappij, indien nodig met hulpmiddelen.” Dus als men mijn tolkondersteuning “verbiedt” maakt men zich schuldig aan discriminatie en dat is strafbaar. Want de schrijftolk is wel degelijk een hulpmiddel, een soort van lopende voorziening. En wie mij mijn tolkvoorziening ontzegt eist hiermee dus eigenlijk van mij dat ik mijn oren maar thuis laat. Ja DÛH!!

Ik zie de invoering van de Wmo toch al niet zo zonnig in; maar als er niet heel rap een omslag in de beeldvorming komt van nota bene gehandicaptenorganisaties die zich bezig houden met belangenbehartiging in het kader van “Ook JIJ hoort in de Maatschappij!”; waarbij schrijf en/of gebarentolken echter niet welkom zijn omdat zij een afleidende en dus storende factor zouden zijn.. Dan vrees ik donkerder tijden dan in mijn zwartste nachtmerrie.

Te zot voor woorden in de “inclusieve maatschappij” die de Wmo beoogt: je hoort niet goed, maar dan hoor je er maar gelijk niet bij ook, omdat je de tolk; dus je oren niet mag meenemen.

Antje van Texel
(c) 2006 Vlinderveen Services