ZWOLLE – De 35-jarige Esther Fijn denkt een gat in de markt te hebben gevonden. Immers, nergens in de wijde regio van Zwolle is een professioneel schrijftolk werkzaam.

De kinderen worden groter, je krijgt meer tijd voor jezelf. Voor sommige moeders die ooit hun baan voor hun gezin hebben opgegeven is het aanleiding om weer aan het werk te gaan. De Zwolse Esther Fijn besloot het roer om te gooien en koos voor een niet alledaagse studie, die voor schrijftolk in Utrecht. Als een van de dertig gecertificeerde schrijftolken in Nederland heeft ze haar eigen bedrijf opgezet.

Min of meer door toeval belandde Esther Fijn (35) in het specialistische schrijftolk-vak. Bij het uitlaten van haar hond kwam ze vaak een mede-bewoonster van Stadshagen tegen. De jonge vrouw vertelde dat ze langzaam doof werd. Ze leerde gebarentaal aan de Hogeschool Utrecht, maar vertelde ook dat ze eigenlijk recht had op een schrijftolk. Die tovert met behulp van een speciaal toetsenbord in luttele seconden gesproken woorden op een beeldscherm. Daardoor kan iemand die doof is direct mondeling reageren en dus goed functioneren in een gesprek of vergadering.

Nieuwsgierig
De bewoonster van Stadshagen, inmiddels een vriendin van Esther Fijn, vertelde dat er in Nederland maar heel weinig schrijftolken actief zijn. Dat was genoeg om de nieuwsgierigheid van Fijn te wekken. Ze wilde dolgraag weer aan het werk, maar wilde ook wel een studie oppakken waarmee ze haar kansen op de arbeidsmarkt kon vergroten.

De studie schrijftolk gaf haar baangarantie. Talen hadden haar bovendien altijd al getrokken. Vroeger had ze al eens tegen haar moeder gezegd dat ze nog eens gebarentaal wilde leren. Dan kon ze met iedereen praten.

De cirkel was rond voor de Zwolse, toen ze enthousiast terugkwam van een open dag van het seminarium voor orthopedagogiek. ‘Het voordeel was dat ik in een jaar tijd de opleiding kon afronden. Een jaartje veel reizen, dat is nog wel te overzien.’ Ook vanwege het ontbreken van studiefinanciering was dat een gunstig gegeven.

Fijn werd een van de weinige studenten aan de hogeschool die de 1-jarige opleiding ook daadwerkelijk in die periode afrondde. De meeste leerlingen doen er twee jaar over.

Hoofdmoot van de opleiding is het werken met het speciale toetsenbord. Afhankelijk van wat ervoor of erna is ingetikt, verschijnen er hele lettergrepen in beeld. Zo kon Fijn met 540 aanslagen per minuut afstuderen. Daarmee is een tekst vele malen sneller ingetikt dan de snelste secretaresse voor elkaar krijgt.

Register
De Zwolse staat nu als gecertificeerd schrijftolk in het tolkenregister. Via bemiddelingsbureaus zou ze aan de slag kunnen, maar Fijn heeft besloten als zelfstandig ondernemer door het leven te gaan. Ze staat inmiddels bij het Zwolse Regiokantoor ingeschreven en kan via het UWV declareren.

Volgens de Zwolse is het werk van een schrijftolk een uitkomst voor mensen die doof zijn. Vooral voor mensen die op latere leeftijd doof worden is het lastig gebarentaal te leren.

Mensen die gebruik maken van de diensten van een schrijftolk moeten wel vaak eerst een drempel over. Ze vinden het raar iemand mee te nemen naar bijvoorbeeld een vergadering. ‘Velen weten niet wat ze missen. Ze hebben toch een gehoorapparaat, voeren ze dan aan, of kunnen heel goed liplezen. Maar dat is niet echt ideaal. Als iemand iets op een bord schrijft en zich van je afdraait, dan kun je niet zien wat hij zegt.’

Bovendien dreigen doven ongemerkt in een isolement terecht te komen doordat mensen in hun omgeving bang zijn met veel omhalen te moeten uitleggen wat ze hebben gezegd. ‘Als mensen die doof zijn eenmaal de voordelen van een schrijftolk door hebben, willen ze niet meer anders’, verzekert Fijn. ‘Ze krijgen de onderonsjes weer mee en voelen zich weer echt deelgenoot van een gesprek.’

Niet vervelen
Een strategie om aan opdrachten te komen heeft Fijn niet echt. Ze hoopt dat de mond-tot-mond-reclame zijn werk zal doen. Het moet ertoe leiden dat ze er binnen enkele jaren een baan van zo’n vier dagen in de week aan overhoudt.

De baan zal in ieder geval niet snel vervelen, weet ze nu al. Tijdens haar stage en de opdrachten die ze al kreeg, kwam ze overal; van een begrafenis en een consult bij een kno-arts, tot vergaderingen met een architect. ‘Mijn beroep kan ik overal uitoefenen: in het bedrijfsleven, in het onderwijs, maar ik kan ook werken bij politieverhoren of in een rechtbank.’

Discretie staat daarbij voorop. Volgens de algemene voorwaarden voor schrijftolken wordt de gesproken tekst die ingetikt is direct weer gewist. Bovendien heeft een schrijftolk zwijgplicht, benadrukt Fijn. ‘Veel van de teksten onthoud ik ook niet. Ik ben echt een doorgeefluik van informatie. Het gaat zo snel, dat het niet eens helemaal tot me doordringt wat ik precies intik.’

Bron: de Stentor