Onlangs was Pascal Ursinus van Doof.nl bij het radioprogramma Radio 1 Online van Peter de Bie en Francisco van Jole. Hij sprak hier over nieuwe media en de betekenis daarvan voor doven en slechthorenden. En waarom televisie-uitzendingen via internet nog geen ondertiteling hebben. In dit artikel een verslag van het gesprek…

De komst van internet en nieuwe media heeft op doven en slechthorenden een enorme impact gehad. Eerst was zelfs contact met de familie lastig, maar dankzij internet is dat verleden tijd. Maar nu doemen er onverwachts andere problemen op. Bij ons in de studio is Pascal Ursinus, maker van doof.nl. De populairste site voor doven in Nederland. Hij wordt een beetje geholpen door een gebarentolk. Die zit eigenlijk een beetje tussen Fransisco en mij in.

Hoe communiceerde jij met mensen, voordat er internet was?

Voordat internet er was, communiceerde dove mensen eigenlijk heel erg weinig met horende mensen. In het begin was er nog helemaal niks. Later kwam er bijvoorbeeld de fax. Dat was al een hele vooruitgang. Telefoneren kan natuurlijk niet, behalve via een speciale teksttelefoon. Er was gewoon heel erg weinig communicatie. SMS werd dan ook meteen omarmd, dat is natuurlijk heel erg fijn.

SMS is dan natuurlijk ideaal?

Als je nagaat. Ik stuur soms wel 25 berichten per dag. Ik denk dat mijn duim de afgelopen jaren een hele snelle ontwikkeling heeft doorgemaakt.

Heeft dat ook jou leven veranderd?

Ja heel erg! Ik denk dat als ik 100 jaar geleden was geboren, dat ik dan misschien de dove dorpsgek was geweest. Dankzij internet heb ik mijn studie kunnen volgen, een baan kunnen vinden. Ik heb mijn huis via internet gevonden. Ik kan me geen andere manieren meer voorstellen.

Het is misschien veelzeggend, want je werkt bij een communicatiebureau.

Ik werk bij een communicatiebureau in Utrecht (Mediamaal). Daar richten we ons op communicatie toegankelijk maken voor iedereen. Ook voor dove mensen, voor blinden, allochtonen, jongeren en ouderen. Lastig te bereiken doelgroepen zeg maar.

Mensen die dit gesprek horen, die zitten misschien te denken. Hoe zitten ze nou toch met die jongen te praten?

Ik ben op latere leeftijd doof geworden. De spraakontwikkeling heb je dan grotendeels al achter de rug. Ik zit nu in de microfoon te praten, maar ik weet niet precies wat ik doe. Wat dat betreft is de radio heel wat minder fijn dan internet.

Ja, voor jou! (gelach) Maar hoe weet jij nu wat wij vragen? Zie je dat aan onze mondbewegingen of helpt de gebarentolk daarbij?

Dat gaat een beetje gelijktijdig. Ik kijk zowel naar jou, als naar de tolk. Eigenlijk geeft de tolk alles live door. Misschien met een hele kleine vertraging, maar ik denk het niet.

Wat is er op dit moment het probleem met internet? Televisie-uitzendingen zijn allemaal ondertiteld in Nederland. Op het moment dat jullie dit later willen zien, dan kunnen jullie dat niet volgen. Leg eens uit, wat er aan de hand is?

Internet is natuurlijk van nature een heel erg visueel medium. Alles is heel erg goed te volgen. De laatste tijd zie je dankzij breedbandverbindingen ook steeds meer televisieprogramma’s online worden herhaald. De staatssecretaris van media heeft eerder al aangegeven dat in 2010 echt alles 100% ondertiteld moeten zijn. Maar dankzij internet worden er helemaal geen ondertiteling uitgezonden, die eigenlijk wel beschikbaar zijn. Mensen kunnen via de televisie ondertiteling opvragen via teletekstpagina 888. Maar ja, ik wil ook wel eens via uitzending gemist.nl naar een programma kunnen kijken. Maar dat gaat dan niet.

Je wil het geloven of niet, maar wie zit hier nu in de studio? William Valkenburg, hij is contentmanager van omroep.nl en verantwoordelijk voor o.a. uitzendinggemist.nl. De overheid heeft recent besloten dan in 2010 100% van de Nederlandstalige programma’s op de publieke omroep ondertiteld moet zijn. Hoeveel programma’s zijn er nu al ondertiteld via uitzending gemist.nl?

William Valkenburg: Geen Nederlandstalige programma’s. Alleen de programma’s die hard ondertiteld worden. Dus alleen de Engelstalige programma’s die al ondertiteld zijn en waar de ondertitels al in het beeld zitten. Die gaan gewoon mee in ‘uitzending gemist’.

Dan zou je extra moeite moeten doen om ze weg te halen. (gegrinnik presentator) En zo ver wil je toch niet gaan?

Nee Nee…

Maar voor de rest niks?

Nee, op dit moment nog niet.

En waarom?

Dat klink misschien gek, maar het televisieproces is voor 70-80% een maakproces dat digitaal is. Vlak voordat het wordt uitgezonden, dan komt het nog steeds op tapes terecht. Dus niet op harddisks, maar op tapes. Dat betekent dat wij nog niet digitaal al die bestanden binnen krijgen, maar dat wij wachten, totdat het is uitgezonden. Dan pakken wij de analoge lijn, zoals dat in vaktermen heet. Dat betekent dat wij gewoon een ontvangertje uit de…

(interruptie) Jullie hebben gewoon een videorecorder? Dat meen je niet…

En dan gaan we hem weer digitaal maken. Zo maken wij ‘uitzending gemist’, op dit moment. Dat is eigenlijk een hele oude manier van werken. Wij hebben dit procédé al een paar jaar geleden opgezet. We lopen eigenlijk al jaren vooruit. Nu gaat de wet van de rennende voorsprong meespelen. Wij zitten heel erg hard te wachten op een volledig digitaal productieproces in Hilversum. Dat moet dit jaar voor elkaar komen. Dat is ven afwachten of dat ook allemaal volgens de planning gaat lukken. In de tweede helft dat dit jaar, is dan de volledige keten digitaal. Op dat moment hoeven we dat niet meer alles achteraf te digitaliseren, maar kunnen wij rechtstreeks uit de productiestraat, zowel de beelden als ook de teksten die erbij horen bij elkaar zetten.

Maar als ik zowel, de mediaplayer van windows, de Realplayer van Real media en Quicktime van Aple, dan zit er bij alle drie een knop in voor ondertiteling. Als ik op de knop druk, dan verschijnen de ondertitels. Tenminste…als er ondertitels zijn. De teksten worden geleverd door teletekst. Je kan de ondertitels er dan gewoon in schuiven? De Amerikanen hebben het wel begrepen, die hebben het speciaal aangebracht voor mensen met een handicap..

Kijk aan! Dat is een goed voorbeeld en een goed voorbeeld doet goed volgen. Voor ons is het belangrijk, als je kijkt naar het huidige productieproces, dat we zo min mogelijk handen daarbij nodig hebt. Des te meer geautomatiseerd het proces is, des te makkelijker het is om een dergelijke dienst te gaan leveren.

Dus u zegt eigenlijk: Voor gehandicapten willen wij geen moeite doen?

Nee Nee Nee het heeft te maken, met dat je je geld maar één keer uit kunt geven en dat je dat zo efficiënt mogelijk probeert te doen.

Dus je zegt eigenlijk: Dat gaan we niet aan gehandicapten besteden?

Uuuuh…. Zo zou je het kunnen uitleggen, als je dat graag wilt. Maar dat is niet de intentie die er achter zit. Je hebt een bepaalde prioriteit. Op dit moment is de belangrijkste prioriteit, dat we zo veel mogelijk uitzendingen online brengen en dat we dat aanbod gaan vergroten en ook gaan verbeteren in kwaliteit et cetera. Overigens, kijkt daar nog een relatief klein percentage mensen naar. Dus is ook van belang. Op het moment dat productieproces volledig digitaal hebben, dan kunnen we ook het toevoegen van die ondertitels via zo’n automatisch proces gaan doen. Dan is het eigenlijk gewoon heel erg makkelijk. Dan weet je gewoon van tevoren, hiervan zijn titels beschikbaar. Dan is er het leggen van een koppeling tussen een tekstfile en een beeldfile. Als dat allemaal goed gebeurd, dan komt die ondertiteling aan de voorkant beschikbaar.

Hoe lang gaat dat nog duren? Totdat dat gaat werken enzo…

In eerste instantie moeten we die overstap maken naar de digitale voorziening. Dat wordt een zware omslag voor Hilversum. Dat doen we hopelijk dit jaar. Daarna kunnen we bekijken welke nieuwe mogelijkheden we kunnen toepassen. Die mogelijkheden van ondertiteling zijn niet alleen voor doven buitengewoon interessant, maar ook voor ons. Omdat als je Nederlandstalige uitzendingen van voor naar achter ondertiteld hebt, dan kan je ook vanuit die ondertiteling makkelijk zoeken naar fragmenten. Daar ontstaan dus allerlei nieuwe gebruikersmogelijkheden.

Ja, daarom snap ik het niet. Als je nu kijkt naar Google die een Videosearch is begonnen. Die gebruikt daarvoor, schrik niet, de ondertiteling die bij veel programma’s wordt geleverd. En jullie gebruiken die ondertitelingen! Je zou heel ‘ uitzending gemist’ makkelijk doorzoekbaar kunnen maken. Je zou kunnen zoeken op trefwoord, precies het juiste fragment.

Dat is absoluut onze ambitie. De eerste stap..

(interruptie) Als ik gewoon even… Het idee van internet is toch, dat het een toegevoegde waarde heeft? En die toegevoegde waarde is dat je bijvoorbeeld kan zoeken. Maar is net precies hetgeen, dat jullie niet toevoegen. Ik begrijp het toch niet helemaal…

Nou kijk…. alles wat mogelijk is, dat is nog niet efficiënt in een productiestraat uit te voeren. Ik bedoel, er zijn een heleboel dingen mogelijk met techniek op dit moment. Die we allemaal zouden kunnen doen en die het leven gemakkelijker maken. Maar dat is een investering, waarvan we zeggen, dat kost zoveel geld. En het rendement wat die investering oplevert nl. het aantal mensen dat er naar kijkt of er gebruik van maakt, ligt gewoon laag.

We schakelen even over naar Pascal

Pascal:We praten misschien over misschien 1% van de totale kosten en je bereikt er misschien wel een 10% grotere doelgroep mee. Als je kijkt, je hebt 1,5 miljoen mensen in Nederland, met gehoorproblemen. Door de vergrijzing wordt deze doelgroep alleen maar groter. Als je kijkt naar het bereik, dan levert het absoluut wat op.

William: Zeker absoluut! Ik denk ook dat het past in de lijn, zoals bij de publieke omroep is afgesproken. Om in 2010 100% van de Nederlandstalige programma’s ondertiteld te hebben. Daar hoort ook bij, dat je dat ook via internet in de toekomst gaat aanbieden. Het enige dat ik, vanuit pure nuchterheid, daaraan toevoeg. Er zijn moment alleen nog geen plannen….

(interruptie) Omdat het zoveel geld kost. Ik ben weliswaar geen echte kenner op dat gebied. Maar het komt bij mij zo over, dat iedere handige 17 jarige zo’n programmaatje maakt, die het zo doet. Waarbij ik alle handige 17-jarige en ouderen oproep, bij deze oproep, om als ze een oplossing hebben van het probleem. wat geen geld kost. Mail het even aan radio.online@tros.nl en wij spelen het meteen door aan William Valkenburg. Is dat een goed idee…of niet?

Ik ben benieuwd wat dat voor een SPAM dat in mijn mailbox gaat opleveren.

Nee hoor…Ik ben de enige die het aan jou doorstuurt. En als het iets is, dat echt niet veel geld is, dan doe je dat toch zeker wel?

Nee zeker..Absoluut!

Een beetje tevreden Pascal?

Ja zeker! Na ja…het is een begin natuurlijk. Ik hoop, dat we alleen al kunnen beginnen met de teksten aan te bieden. Misschien lopen ze nog niet helemaal synchroon, (Presentator: Dat je ze zelf ondertiteld) maar dat je ze gewoon beschikbaar stelt. De ondertitels zijn er immers al!

William: Dat vind ik een goede suggestie. Die neem ik mee en ik zal eens kijken of ik daar iets mee kan, op hele korte termijn.

Oké, hartelijk dank. Wij spraken met Pascal Ursinus van doof.nl en William valkenburg van omroep.nl. Heren, allebei hartelijk dank voor jullie komst.

Toevoeging door de redactie van doof.nl
Nog geen drie weken later start de KRO als eerste omroep in samenwerking met Teletekst met ondertiteling voor doven en slechthorenden.