Het vak van kno-arts verandert, maar blijft er wel een van doeners. Dat zegt kno-arts Jet van den Akker van het Amersfoortse Meander Medisch Centrum. Naast opereren en voorschrijven van medicijnen is er steeds meer aandacht gekomen voor begeleiden, motiveren en adviseren. De kno-arts ziet patiënten van alle leeftijden. 'Het mooie van dit vak is ook dat je een patiënt van begin tot einde begeleidt.'

De werkkamer van dokter Jet van den Akker is onmiskenbaar die van een kno-arts: er staan perse modellen van het oor, het strottenhoofd en de neus. Sommige onderdelen zitten er los in, zodat bijvoorbeeld het slakkenhuis of het trommelvlies met de gehoorbeentjesketen goed te bekijken zijn. 'Handig voor als ik een patiënt uitleg geef over zijn gehoorprobleem,' zegt Van den Akker. Zij neemt uitgebreid de tijd om over het beroep van kno-arts te vertellen. Een veelzijdig specialisme, zo blijkt. 'Ideaal voor mensen zoals ik: kno is een vak voor doeners.'

Van begin tot einde
Van den Akker is als kno-arts verbonden aan Meander Medisch Centrum in Amersfoort. Zij werkt in een team met zeven collega-specialisten kno. Het werkterrein van de kno-arts is heel breed, legt Van den Akker uit. Om een idee te geven van de klachten waar mensen mee komen: keelontsteking, neuspoliepen, stemklachten en natuurlijk de nodige gehoorproblemen. 'Maar we behandelen ook mensen met slikproblemen, allergieën, bijholteontstekingen, problemen met de speekselklieren of slaapstoornissen, zeker als daarbij ook sprake is van een stokkende ademhaling. In academische ziekenhuizen worden ook mensen met hoofdhalstumoren behandeld. Eigenlijk pakken we dus alle problemen aan in wat wij het hoofdhalsgebied noemen.'

Ook de patiëntenpopulatie is pers: ongeveer een kwart van de patiëntengroep wordt gevormd door kinderen die jonger zijn dan zeven jaar, maar verder ziet de kno-arts ook jongeren en volwassenen, tot op hoge leeftijd. ‘Dat is voor mij wel het aantrekkelijke van dit vak: je doet veel verschillende dingen en hebt met patiënten van alle leeftijden te maken. Als kno-arts werk ik vooral aan kwaliteit van leven. Ik zorg ervoor dat een klacht verholpen of verminderd wordt. Wat ik ook heel prettig vind, is dat ik een patiënt van begin tot einde zie: iemand komt met een klacht, ik doe de diagnostiek, stel met de patiënt een zorgplan op, voer de behandeling uit en lever nazorg. Kortom ik ben er gedurende het hele traject bij.’

Bewezen effectief
De kno-arts is van oudsher een doener, stelt Van den Akker. ‘Wij willen een klacht aanpakken, een probleem oplossen. Het liefst door medicijnen te geven of een operatie te doen. Maar dat is wel aan het veranderen, hoor. We proberen zoveel mogelijk alleen die behandelingen uit te voeren die bewezen effectief zijn. Waarvan onderzoek heeft aangetoond dat ze dus echt helpen.’ Van den Akker noemt als voorbeeld het overbekende ‘keelamandelen knippen’, dat vroeger bijna standaard werd uitgevoerd bij kinderen van een jaar of vijf. ‘Dat doen we al lang niet meer zo. Onderzoek heeft laten zien dat zowel keel- als neusamandelen knippen lang niet altijd effectief is en zeker niet altijd nodig. We passen die behandeling nu alleen toe bij ernstige klachten. Wanneer een kind een chronisch verstopte neus heeft en daarbij ook ademhalingsproblemen, of als er meer dan vier keer per jaar keelontstekingen zijn.’

Multidisciplinair
Patiënten komen vooral na verwijzing door de huisarts bij de kno-arts terecht. Maar bij complexere aandoeningen komen ze ook via andere specialisten in het ziekenhuis, zoals de neuroloog, de internist of de kinderarts. Zelf kan de kno-arts ook verwijzen naar andere zorgverleners. Bij stemklachten komt de patiënt na een eventuele ingreep vaak bij de logopedist terecht en gehoorklachten worden veelal in samenwerking met het audiologisch centrum (AC) aangepakt. ‘Zeker bij bijzondere klachten verwijzen we naar het AC. Voor uitgebreide diagnostiek of voor heel specifiek onderzoek, zoals naar het evenwicht of de spraak- en taalontwikkeling. En binnen het ziekenhuis werken we regelmatig samen met de kinderarts, de internist of de neuroloog. Het is wat dat betreft een echt multidisciplinair vak.’

Verandering
Wat zijn zo de meest voorkomende gehoorklachten waar de kno-arts mee te maken krijgt? ‘Bij kinderen zijn dat vooral looporen en middenoorontstekingen waarbij er vocht achter het trommelvlies zit. Bij de volwassenen gaat het om ouderdomsslechthorendheid, chronische gehoorgangontsteking, wat vaak heel erg pijnlijk is, en in toenemende mate tinnitus.’ Van den Akker verwacht dat de toestroom van patiënten met ouderdomsslechthorendheid in de komende jaren zal afnemen omdat dat binnen de zorg nu anders geregeld is. ‘Mensen kunnen naar de audicien toe. In de meeste gevallen is er geen sprake van een medisch probleem en kan de audicien het alleen af.’ De toestroom van mensen met tinnitusklachten neemt daarentegen toe. Tinnitus, ook wel oorsuizen genoemd, is een aandoening waar mensen erg veel last van kunnen hebben. ‘Tinnitus is voor de kno-arts een lastig probleem,’ vertelt Van den Akker. ‘Een medische behandeling is er vaak niet, dus moet je mensen informeren, adviezen geven om met zo’n klacht om te kunnen gaan, of naar andere instanties verwijzen. Voor sommige kno-artsen is dat wennen: je geneest niet, maar het is voor een patiënt natuurlijk wel belangrijk dat je ze verder helpt om met de klacht te leren omgaan.’

Allround
Hoe gaat de kno-arts te werk? Van den Akker: ‘Heel belangrijk is de anamnese, de ziektegeschiedenis die de patiënt vertelt. Als je daarbij ook de oren inspecteert en een gehoortest laat uitvoeren, weet je al voor 75% zeker wat er met een oor aan de hand is. Bij wat complexere klachten moet je goed doorvragen en onderzoeken doen, bijvoorbeeld scans laten maken. Stel dat er sprake is van duizeligheid, kan dat het gevolg zijn van een aandoening van het evenwichtsorgaan, maar ook van hoge bloeddruk of een neurologisch probleem. Het AC of een andere specialist moet dan zeker ingeschakeld worden.’

De kno-artsen in een algemeen ziekenhuis als Meander Medisch Centrum zijn allemaal allround. ‘Zeker 95% van de behandelingen voeren wij zelf uit,’ legt Van den Akker uit. ‘Alleen specifieke ingrepen als tumorbestrijding of cochleaire implantatie gebeurt elders. Wij werken hier met acht kno-artsen. Ieder heeft wel zijn of haar eigen aandachtsgebied, maar we doen wel alle dingen die onder de k, de n en de o vallen.’

In het behandelen is in de loop der tijd wel veel veranderd. ‘Zoals ik al zei, wij zijn doeners, het liefst verhelpen we een probleem met medicijnen of een operatie. Maar er komt nu meer bij kijken. Als je het bijvoorbeeld hebt over kinderen met chronische luchtweginfecties of allergie, dan kunnen we veel met medicijnen, maar we begeleiden ook. Zo motiveren we ouders om bepaalde dingen aan te pakken, zoals stoppen met roken of een andere vorm van kinderopvang te zoeken. Vaak is het probleem na een operatie opgelost, maar soms volgt nog begeleiding. We schrijven bijvoorbeeld een hoortoestel voor of verwijzen we naar de logopedist.’

Mooie momenten
Hoe is Van den Akker zelf in het vak terecht gekomen? ‘Misschien omdat ik zelf een kno-kindje was, ik had vroeger altijd oorproblemen, kwam regelmatig bij de oorarts. Maar het is ook echt een vak voor mij, voortdurend afwisseling, bij tijd en wijle hectisch, en ik ben echt een doener. Soms is het best moeilijk, als ik eigenlijk niks kan doen: als ik iemand moet vertellen dat hij een tumor heeft, of ik krijg iemand met ernstige tinnitusklachten. Maar vaak kun je echt wat betekenen en bereik je in dit vak veel met eenvoudige dingen. Ik had ooit een man die al twee jaar slechthorend was en dat heel moeilijk vond. Tijdens het onderzoek bleek dat hij een middenoorontsteking met vocht achter het trommelvlies had. Ik heb zijn trommelvlies doorgeprikt en het probleem was opgelost. Hij was zó gelukkig! Dat zijn dan wel weer mooie momenten in dit vak. Ook wanneer een langdurige en technisch moeilijke ooroperatie gelukt is, kan mijn dag niet meer stuk.’

De kno-vereniging
Jet van den Akker is bestuurslid (bibliothecaris) van de ‘Vereniging voor Keel-Neus-Oorheelkunde en Heelkunde van het Hoofd-Halsgebied’, vaak afgekort tot kno-vereniging. De vereniging, die dit jaar maar liefst 118 jaar bestaat, heeft een website die patiënten heel veel informatie biedt: www.kno.nl. Handig en leuk om te weten, is de informatie over wat de kno-arts allemaal doet en de geschiedenis van de kno-heelkunde. Wie een bepaalde aandoening heeft die onder de kno valt, treft vast en zeker een folder aan die uitgebreid en gedetailleerd ingaat op de klacht. Zo is er informatie over amandelen, smaak, reuk, allergie, oorsuizen en hoortoestellen. En dat is nog maar een kleine selectie.

Tekst Nic van Son | Foto's Thies Bening | Bron Gezond Gehoor, jaargang 1, nr. 3

Gezond Gehoor
Dit artikel komt uit het magazine Gezond Gehoor. Gezond Gehoor is een magazine boordevol informatie over geluid, gehoor en gehoorproblemen in relatie tot gezondheid en welzijn. 

U kunt Gezond Gehoor vinden op de leestafel van de audicien, de kno-arts, bij audiologische centra en op cluster 2-scholen, maar ook bij de huisarts. Wilt u Gezond Gehoor thuis ontvangen? Neem dan nu een abonnement.

Doof.nl jubileumaanbieding: voordelig kennismaken met Gezond Gehoor
De nieuwssite Doof.nl bestaat 15 jaar. Dit feestje vieren we graag samen met u. Daarom kunt u nu voordelig kennismaken met het magazine Gezond Gehoor. Bestel het nieuwste nummer nu tijdelijk in onze [link27218]webwinkel[/link] voor slechts €1,-.

Gezond Gehoor is een uitgave van Berengroep in samenwerking met de Nationale Hoorstichting.