Liplezen is voor veel doven en slechthorenden een uitkomst. Sommige klanken zijn echter visueel moeilijk van elkaar te onderscheiden. Onderzoekers van het Massachusetts Institute of Technology ontwikkelen een apparaatje dat het geluid omzet in trillingen. Zo kan de dove of slechthorende ook voelen wat er gezegd wordt.

Wetenschappers van het Massachusetts Institute of Technology (MIT) in de Verenigde Staten ontwikkelen een apparaatje dat doven en slechthorenden moet gaan helpen bij het liplezen. Het apparaatje zet de geluidstrillingen van het spraaksignaal om in voelbare trillingen. Deze extra tactiele informatie helpt de liplezer om nog beter te begrijpen wat een spreker zegt.

Met of zonder stem?
Misschien heb je het wel eens geprobeerd tijdens een spelletje met vrienden. Liplezen is lang niet zo eenvoudig als het lijkt. Met veel training kan je er wel een stuk beter in worden. Maar zelfs doven en slechthorenden hebben er nog wel eens moeite mee. Sommige klanken zijn nu eenmaal heel lastig om te zien. De mond ziet er bij een ‘p’ en een ‘b’ bijvoorbeeld precies hetzelfde uit. Het enige verschil tussen deze klanken is de stem: de ‘p’ is stemloos en bij de ‘b’ laat je je stembanden trillen. Je kunt dit goed voelen als je je hand op je keel legt als je ze uitspreekt. Zo zijn er nog meer klanken die nauwelijks visueel van elkaar te onderscheiden zijn, zoals de ‘t’ en de ‘d’ of de ‘s’ en de ‘z’.

Het hulpmiddel van de onderzoekers zet de geluidstrillingen van spraak om in voelbare trillingen. Deze extra tactiele informatie kan voor doven en slechthorenden handig zijn bij het liplezen. Het apparaat is nu nog groot, maar het is de bedoeling dat de techniek uiteindelijk in een mobieltje past. Bron: Donna Coveney

Voelbare trillingen
Spraak bestaat eigenlijk al uit geluidstrillingen. Als je spreekt stroomt er lucht vanuit je longen langs je stembanden. Deze stembanden geven trillingen mee aan de luchtstroom. Het oor kan echter veel hogere trillingsfrequenties waarnemen dan de huid. Het menselijk oor kan trillingen waarnemen van maximaal 20 kHz. Dat zijn 20.000 trillingen per seconde. De huid kan alleen trillingen voelen tot 500 Hz, 500 trillingen per seconde. Om een spraaksignaal voelbaar te maken is dus een apparaatje nodig dat de hoge spraakfrequenties analyseert en omzet naar voelbare frequenties.

Het apparaatje van de MIT-wetenschappers bevat een microfoontje. Dit microfoontje vangt de geluidstrillingen van de spraak op en zet deze om in voelbare trillingen. Hij kan verschillende trillingspatronen maken, zodat verschillende toonhoogtes van elkaar te onderscheiden zijn. Door het apparaatje aan te raken, bijvoorbeeld in je hand of in je hals, voel je de trillingspatronen. Het is ook mogelijk om verschillende trillingspatronen tegelijk te voelen, bijvoorbeeld aan verschillende vingers. Als je eenmaal hebt geleerd wat de verschillende patronen betekenen, kan je die extra informatie gebruiken tijdens het liplezen.

Mobiele telefoon
Het huidige prototype van de onderzoekers is nog vrij groot. Maar als de software voldoende ontwikkeld is, moet het hulpmiddel een stuk kleiner kunnen zijn. Volgens Ted Moallem, één van de onderzoekers, zal de software uiteindelijk zelfs in een mobiele telefoon passen. “Iedereen met een mobiele telefoon beschikt eigenlijk al over de meeste onderdelen die het systeem nodig heeft: een microfoon, een digitale signaalprocessor en een trilsysteem.”

Momenteel zijn de MIT-onderzoekers nog druk bezig om de software verder te verfijnen. Hulpmiddelen die gebruik maken van de tastzin bestaan al langer, maar Moallem en zijn collega’s willen het akoestische signaal nóg beter kunnen verwerken tot voelbare aanwijzingen. De toekomst ziet er goed uit voor de wetenschappers. Uit eerder onderzoek van Moallem blijkt al dat doven en slechthorenden veel baat hebben bij het voelen van verschillende trillingen met drie vingers. Een combinatie van de visuele informatie van het liplezen en de tactiele informatie van het apparaatje zal dus waarschijnlijk het gemis van de auditieve informatie bij doven en slechthorenden kunnen compenseren.

Bron: Kennislink