Een dove tandarts. Het eerste waar je dan aan denkt, is dat vreselijke geluid van de tandartsboor. Dat gezoem en geboor dat door merg en been gaat. Het geluid dat altijd al in de wachtkamer luid en duidelijk waarneembaar is. Dáár heeft de dove tandarts in ieder geval geen last van. Dat blijkt mee te vallen. Hij hóórt het geboor inderdaad niet, maar de tandartsboor doet méér dan geluid maken.

Dat neemt Maarten Koning net als horende mensen waar. Dus kan ook Koning zich er veel bij voorstellen: ,,Ik voel dat het een rotgeluid is, waar je gemakkelijk kippenvel van kan krijgen. Volgens mij is het vergelijkbaar met zo’n schoolkrijtje over een bord,’’ zegt hij met behulp van de aanwezige gebarentolk.

Het tekent het inlevingsvermogen van Maarten Koning, de enige dove tandarts in Nederland. Dat hij doof is, is vervelend, maar het belemmert hem niet om te communiceren met mensen. Niet door middel van woorden, maar vooral door heel erg goed op te letten. De ogen zijn daarbij van het allergrootste belang, maar ook de keel ontsnapt niet aan Konings aandacht. ,,Ik ben heel visueel ingesteld, want ik ben veel meer afhankelijk van mijn waarnemingen dan mensen die wél kunnen horen.’’

Eenkijkje in de praktijk van Maarten Koning bevestigt dat. De visueel ingestelde tandarts maakt erg veel gebruik van plaatjes en tv-schermen. Ook in de behandelruimte hangt een tv-scherm. En met een zeer kleine mondcamera kunnen de patiënten vanuit de stoel op een scherm dat boven hun hoofd hangt, precies zien wat de tandarts bedoelt als hij spreekt over tandsteen of cariës.

,,Meerdere collega’s van mij maken weliswaar gebruik van die techniek, maar voor mij is het heel logisch om die in te zetten.’’ Wie zich eventueel zou kunnen voorstellen dat een dove tandarts onhandig is of dat de beperking in de praktijk zou kunnen leiden tot misverstanden, bevindt zich bij de minderheid. De praktijk van Marten Koning, gevestigd in een monumentaal pand in de Amsterdamse Plantagebuurt, telt 3000 patiënten die de doofheid van Koning allerminst als een beperking zien. Sterker nog: de tandarts hanteert op dit moment zelfs een wachtlijst. Koning wil ook absoluut niets weten van beperkingen. Integendeel: hij kan zich voorstellen dat hij als dove voordelen heeft boven horende collega’s. ,,Veel tandartsen hebben de neiging om alleen maar naar de gebitten te staren. Ik ben, doordat ik doof ben, gewend heel erg veel oogcontact te maken met mensen. Daar ga ik mee door als ze bij me in de stoel liggen.’’

Koning maakt gebruik van zijn verscherpte visuele waarnemingsvermogen. Want de ogen zeggen veel over iemands gesteldheid. ,,Je kunt de paniek eraan aflezen, of angst voor bepaalde handelingen die ik ga verrichten. Niet iedereen laat even duidelijk blijken dat hij of zij pijn heeft. Sommige patiënten doen bijvoorbeeld heel erg hun best om geen geluid te maken. Daar ben ik heel scherp in. Als ik zie dat mensen last hebben van spanning,dan stellen ik of de assistente ze gerust. Ook kan ik bijvoorbeeld de verdoving er op aanpassen. Ik kan mijn werk het best en meest pijnvrij doen, als de patiënt ontspannen is.’’

De dove tandarts wil vooral niet al te moeilijk doen over zijn doofheid. Wat natuurlijk heel logisch zou zijn, want het is een onlosmakelijk onderdeel van zijn leven, al een leven lang. Toen hij elf maanden oud was, werd hij getroffen door hersenvliesontsteking en een ontsteking van het middenoor. Doordat hij nog niet had leren spreken voordat hij doof werd, is zijn spraak voor veel mensen slecht te verstaan. Na een opleiding aan de dovenschool en een aantal jaren werken als tandtechnicus, besloot hij, op advies van een dove vriend, in Groningen tandheelkunde te gaan studeren. Het theoretische deel van de opleiding was goed te doen, in de meer praktisch ingestelde laatste jaren van zijn opleiding werd hij vaak vergezeld door zijn schoonzus, die een opleiding volgde tot doventolk. ,,Op die manier is het prima te doen voor een dove.’’

In zijn praktijk lopen nog vier assistenten rond die eventueel kunnen bijspringen bij onduidelijkheden, maar meestal komt Koning er zelf wel uit. Zijn praktijk telt verder een kleine honderd dove patiënten. Dat is meer dan gemiddeld. ,,Zij hebben met tandartsen die géén doventaal beheersen vaak problemen met de communicatie. Bij mij gaat dat allemaal een stuk makkelijker.’’

Tandarts Maarten Koning is geen onbekende in de Nederlandse dovenwereld. Hij is voorzitter en medeoprichter van de Stichting Nederlands Deaflympics Comité en maakt zich hard voor het werven van sponsors en fondsen voor dove sporters die willen deelnemen aan de Deaflympics, een soort Olympische Spelen voor doven. In 2005 was Koning Chef de Mission bij de deaflympics in Melbourne. Aan die spelen deden ongeveer 7000 dove sporters mee, onder wie 54 deelnemers uit Nederland. In augustus 2009 vinden de volgende Spelen plaats in Taipeh.

Koning stoort zich aan het gebrek aan erkenning voor de dovensport in Nederland. Hierdoor komt er onvoldoende geld vrij, zegt hij. ,,Als de overkoepelende organisatie zich actiever zou hebben ingezet bij NOC-NSF zouden er meer mogelijkheden zijn geweest om sponsor te interesseren.’’ Koning is zelf volleyballer in een speciaal doventeam. ,,Geïntegreerd sporten is op zichzelf toe te juichen, maar voor doven heel lastig. Ik heb zelf een tijdje gevoetbald in een team met horenden, maar dat was allesbehalve een succes. Alles en iedereen holde door elkaar, het meeste ging langs me heen.’’

Bron: Algemeen Dagblad (17 september 2007)