Toen de makers van de Duitse krimi Tatort een aflevering wilden maken die zich grotendeels afspeelt in de Dovengemeenschap, besloten zij om dat in samenwerking met doven te doen.

Dove karakters? Dove acteurs!
Om ervoor te zorgen dat de portrettering van de Dovengemeenschap zou kloppen, huurden de makers van Tatort (‘plaats delict’) een dove adviseur in, Julia Probst. Zij legde hen uit waarom het zo belangrijk is dat de dove karakters ook echt door doven gespeeld worden. ‘Je ziet vaak dat horenden die dove rollen spelen niet goed gebaren. Bovendien zijn er genoeg goede, dove acteurs. Die moeten een kans krijgen,’ aldus Probst. De casting koos er inderdaad voor om dove acteurs in te zetten voor de drie dove rollen, waaronder een van de hoofdrollen. Deze wordt gespeeld door Benjamin Piwko, die de communicatie op de set over het algemeen soepel vond verlopen. ‘Er is soms gewoon iets meer tijd nodig om elkaar iets duidelijk te maken, maar iedereen was relaxed en stond ervoor open. En er was voor ons een tolk aanwezig.’

Ervaringen van de acteurs
Ook de andere twee dove acteurs hebben de opnames van Tatort positief ervaren. Kassandra Wedel noemt het ‘een mooie kans om te laten zien dat doven ook kunnen acteren’. Zij is van mening dat het effect zelfs breder kan zijn. ‘Als mensen meer doven op televisie zien als volwaardige acteurs, komt dat de gelijkwaarheid in de samenleving ten goede’. Volgens Jessica Jaska kunnen doven in bepaalde opzichten zelfs béter acteren dan horenden. ‘Wij gebruiken in gebarentaal veel meer mimiek dan horenden, die vaak een beetje vlak kijken. Dat werkt in ons voordeel als je een emotionele scène moet opnemen.’ Dat is de horende hoofdrolspeler van Tatort ook opgevallen tijdens de opnames. ‘Toen ik hoorde dat ze dove acteurs wilden gaan inzetten, was ik eerst wel een beetje verbaasd. Ik dacht dat alles heel veel extra tijd zou kosten, maar het verliep allemaal soepel en was erg leuk. Voor hun mimiek is van nature al zo sprekend, dat ze daardoor vrij gemakkelijk goed konden acteren’.

Omgekeerde wereld
De productie heeft ervoor gekozen om de gebarentaalscènes in Tatort niet te vertalen voor de niet-gebarenvaardige kijkers. ‘Wij willen dat horenden ook naar de gebaren kijken en niet worden afgeleid door ondertiteling.’ De gehele uitzending is wel ondertiteld terug te kijken via een soortgelijk systeem als Teletekstpagina 888 in Nederland. Dat is in het leven geroepen voor doven en slechthorenden, maar de producenten verwachten dat voor deze aflevering juist veel horenden de ondertiteling zullen aanzetten. ‘Een soort omgekeerde wereld dus. Doven hebben dit keer het voordeel, dat zij meer begrijpen.’

Online kijken
De aflevering ‘Totenstille’ van Tatort wordt op 24 januari om 20.15 uur uitgezonden op de Duitse televisiezender Das Erste. Op hun website is het mogelijk om de uitzending op dat moment via een live stream te bekijken.

Het Duitse nieuwsprogramma Sehen statt Hören (‘zien in plaats van horen’) maakte een item over de totstandkoming van deze bijzondere aflevering. Dit artikel geeft de kern van de het item weer. Klik op de foto hieronder om het volledige item te bekijken. Het start bij 12.30 minuten.