Column Margriet: Het is soms echt komisch, of zelfs hilarisch

Ik ben vanaf geboorte slechthorend. Vroeger gaven ze niet zo snel hoortoestellen omdat men van mening was dat daardoor de oren lui zouden worden. Overigens was ik al 7 jaar voor men echt ontdekte dat ik slechthorend was, daarvoor was ik volgens anderen gewoon lui. Als enig meisje tussen vier broers noemden ze dat ook gauw ‘verwend’. Dat je dan als kind veel mist en ook je ontwikkeling anders verloopt, was toen nog niet bekend (ik ben van 1956).

Ikzelf heb nooit een probleem gemaakt van mijn slechthorendheid. Ik wist immers niet beter. Wel heb ik de fases doorlopen die alle boeken beschrijven, van achterdochtig “ze fluisteren over mij” tot “ik hoor er niet bij”. Maar al dat is gewoon overgegaan.

Ik kan mijn eerste hoortoestellen nog herinneren, een wereld ging voor me open. Toen versterkten die dingen alles nog, intussen zijn ze behoorlijk geavanceerd. Maar echt goed horen mét een of twee hoortoestellen is bijna niet mogelijk. Dit in tegenstelling tot een bril. Ik erger me dan ook dood dat er reclames zijn die zeggen dat je alles verstaat ook in een rumoerige omgeving. Vraag me altijd af of zo’n audicien/acteur echt wel weet wat het inhoudt om slechthorend te zijn.

Slechthorend zijn geeft ook vele voordelen. Zo kon ik prima examens maken, zette die dingen gewoon uit. Mezelf concentreren of slapen terwijl het feest nog volop aan de gang was? Geen probleem. Pas op latere leeftijd begreep ik dat vermoeidheid door slechthorendheid erbij hoorde. Ik was echt al volwassen toen ik die link legde. Maar veel aandacht gaf ik er niet aan. Vanaf mijn 18e kreeg ik last van tinnitus, dát had echt impact op mijn leven. Daar hoort ook vermoeidheid bij. Later, veel later word ik chronisch ziek en daar word je dus ook moe van… driedubbel gezegd dus.

Mijn televisie en muziek staan wat harder dan bij anderen. Maar mijn buren zijn of ook slechthorend, of de huizen zijn goed geïsoleerd, want ze zeggen dat ze me niet horen… (of ze zijn gewoon superlief!) ze vragen ook altijd of ik hen hoor. Ik moet dan wat grinniken, nee dus.

Vandaag stond deze tekening op de site van www.stichtingHoormij.nl en dat bracht me bij dit onderwerp. Deze tekening geeft een beeld van hoe het gaat: wat versta je nu eigenlijk? Ik denk dat ik niks onzinnigs zeg als ik zeg dat elke slechthorende veel gokt. Niet bewust maar onbewust, je vult gewoon in. En dat gaat soms mis en ontstaat er meestal een hilarisch of lachwekkend moment, en heel soms is het gênant. Een audioloog zei ooit tegen me: ‘Je bent echt een gokker, ik zie het aan je gezicht maar je gokt vaak goed.’ Je krijgt bij een test dan woordjes te horen, die je moet nazeggen. En dat gaat dus schijnbaar vaak goed, terwijl het audiogram iets heel anders laat zien.

Soms zeggen mensen ook tegen mij: ‘Je merkt niet dat je slechthorend bent’ en ik vind dat dus echt een compliment. Maar de eerlijkheid gebiedt me om te zeggen dat het me niet altijd interesseert wat iemand vertelt. Een stukje is voldoende en als het me niet boeit, kijk ik schijnbaar geïnteresseerd (of ik maak het verhaal in mijn hoofd compleet). Dit in tegenstelling tot mijn puberteit, want toen wilde ik juist alles verstaan. Hoe ouder hoe wijzer, denk ik dan maar. Nu spreek ik ook nog gewoon, dus merkt men het niet aan mijn uitspraak.

Dat was vroeger ook al zo (alhoewel de sch voor mij schijnbaar sj was, dus sjool, sjoen enzovoort), maar toen ik Engels moest gaan praten was ik de lach van de klas. De leraar bleef maar woordjes herhalen en ik maar zeggen wat ik hoorde en dat was schijnbaar zo lachwekkend dat de klas dubbel lag. Gelukkig was dat met Frans niet zo, want dat kende niemand, daardoor werd ik ook beter in Frans dan in Engels. Dat is trouwens later ook allemaal goed gekomen.

Ooit had ik met Doof.nl een interview met de wethouder van de gemeente Waalwijk en de medewerker die gaat over inclusieve samenleving, over toegankelijkheid voor slechthorende en dove mensen. Want daar is echt nog veel op te winnen (niet alleen in openbare gebouwen maar ook ziekenhuizen, winkels enzovoort). De wethouder had gedacht dat het een moeilijk gesprek zou worden met mensen die elkaar niet goed verstaan, en dat het wel een handen-en-voetengesprek zou zijn. Verbaasd was ze dat we gezellig, met onze hulpmiddelen, stonden te keuvelen. Ik vind dat niet erg, eerder komisch. En ik vind daarbij dat het aan de slechthorende en dove medemens is om zelf vooral duidelijkheid te scheppen. En dat hebben we in dat gesprek dan ook gedaan. Bleken we toch gewoon mensen te zijn

Net was hier iemand van Enexis, want ik heb nog steeds geen slimme meter. Ik heb die via de website aangevraagd. Na wat weken kreeg ik keurig via mail antwoord dat het ingepland wordt. Ik had in mijn vraagstelling gevraagd om te mailen en dat ik een fictief telefoonnummer heb ingevuld (0612345678, en nu maar hopen dat niemand die heeft). De beste man die hier net was vertelde dat ze al vaak gebeld hadden maar geen gehoor kregen… zucht. Maar er werd direct een afspraak gemaakt en hij vroeg of hij mijn telefoonnummer mocht hebben. Ik zei: ‘Bel je anoniem?’. Ja zei hij, ‘dan heeft het geen zin want die neem ik niet op’ (behalve als ik weet dat bijvoorbeeld een arts belt, dan heb ik mijn ringleiding om). ‘Ach,’ zei hij, ‘prima zo, u ontvangt nog een bevestiging van de afspraak.’ Nog geen twee seconden later ontving ik de mail met bevestiging! Dan snap ik niet dat ze niet eerder een mail gestuurd hebben dat ze me telefonisch niet konden bereiken. Nu werd deze man hier naartoe gestuurd… Maar goed, in de mail staat dat je kunt bellen als de afspraak niet doorgaat, nou die afspraak gaat door hoor.

Ik heb van mijn slechthorendheid nooit een halszaak gemaakt. Heel soms wel als excuus gebruikt, maar ach, ik ben ook een mens. Voor mij is het gewoon, waarom zou ik me dan druk maken? Ik kan me voorstellen dat het heel anders is dan dat je op latere leeftijd slechthorend of doof wordt. Het betert er bij ook niet op, maar gelukkig zijn de hoortoestellen wel steeds beter. Ik heb altijd gevraagd mij te beoordelen op mijn mogelijkheden en niet op mijn beperkingen, en dat zal ik blijven doen. Ik denk dat elk mens wel eens wat heeft.