Column Jan: Een buisje bij volwassenen?
‘O ja, Jan, maandag krijg ik een buisje in mijn rechter oor. Gaat dat helpen bij een volwassene?’ vraagt mijn buurvrouw als wij elkaar tegenkomen op straat voor onze deuren. ‘Hoezo buisje?’ denk ik meteen… Ja, een buisje kan heel goed helpen, maar waarom en wie en wanneer en is er dan verder niets aan de hand? Het zijn allemaal vragen die in een flits door mij heen gaan.
Eerst maar eens horen wat er precies aan de hand is. Kortom, ik neem weer de rol van de dokter aan: goed luisteren, uitvragen (anamnese afnemen) en daarna uitleg geven over de aandoening en de oplossingen.
De buurvrouw vertelt: bij een forse verkoudheid een paar maanden geleden zaten haar beide oren dicht. Haar gehoor was echt slecht. Hoe vaak komt dat niet voor? Nou, heel vaak. Handig om te weten waarom een neusklacht (verkoudheid) überhaupt een gehoorprobleem kan geven.
En dus begin ik het uit te leggen.
Overal slijmvlies
Het slijmvlies van de neus bekleedt de gehele neus vanbinnen. Datzelfde slijmvlies loopt door als bekleding van beluchtingsbuizen naar de neusbijholten en middenoren. Bij een verkoudheid zullen dus, naast het neusslijmvlies, vrijwel altijd ook het slijmvlies van neusbijholten, beluchtingsbuizen naar de neusbijholten en de middenoren mee aangedaan zijn. Ook je middenoor is dan dus verkouden. Dat geeft vergelijkbare verschijnselen, zoals zwelling en meer slijmafgifte. Dit zorgt voor verstopping van de neus en de beluchtingsbuizen, en slijmophoping in het middenoor. Omdat het bij een verkoudheid gaat om een virale ontsteking, is er meestal geen of weinig verhoging van de lichaamstemperatuur. Je eigen afweer zal proberen de ontsteking te bestrijden. Dat kan wel een vermoeid en ziek gevoel geven.
Xylometazoline
Het slijmvlies van het middenoor is dus ook gezwollen en maakt ook meer slijm. Door het middenoor gemaakt slijm zal onder niet-zieke omstandigheden via de buis van Eustachius afvloeien, maar dat lukt nu niet door de verstopping. Doordat het afgesloten middenoor nu met slijm gevuld is, in plaats van met lucht, hoor je minder en kun je pijn voelen. Als een virale verkoudheid niet direct wordt gevolgd door een bacteriële ontsteking van het slijmvlies, dan gaat deze verkoudheid binnen één week over zonder enige behandeling. Neusdruppels met xylometazoline erin geven (letterlijk en figuurlijk) lucht door de ontzwellende werking, maar dat is alles; de blijft ongeveer zeven dagen ziek.
Gaat echter na die week, zoals bij mijn buurvrouw, de buis van Eustachius niet weer open, dan betekent dit dat er nog steeds slijm in het middenoor zit. Dat zorgt weer voor irritatie van de buis van Eustachius, waardoor het slijmvlies van de buis gezwollen blijft en de ophoping van slijm in het middenoor blijft bestaan. Met de bijbehorende klacht – slechthorendheid – tot gevolg.
‘Gebeurt dat vaak?’ vraagt de buurvrouw. Nee, eigenlijk niet, want bij volwassenen is de buis meestal ruimer dan bij kinderen en is de verticale stand (zwaartekracht!) ook beter dan bij jongeren.
Voorzichtig
KNO-artsen zijn bij volwassenen met blijvende klachten altijd voorzichtig. Ze willen weten of er niet een andere oorzaak is van de blijvende verstopping van de buis van Eustachius. Ze gaan op onderzoek uit naar de uitmonding van de buis achter in de neuskeelholte. Zit daar niets in de weg? Als dat niet het geval is en de klachten duren langer dan zes weken, dan zal met een andere slijmvlies-tot-rustbrenger (corticosteroïdspray) geprobeerd worden de buis open te krijgen.
Daar kunnen dan buis van Eustachiusoefeningen aan worden toegevoegd. Iedereen kent die oefeningen wel (gapen, mond opensperren, etc.), maar niet iedereen weet dat deze echt kunnen helpen om de buis van Eustachius open te krijgen. De oefeningen laten de spieren rond de uitgang van de buis van Eustachius in de neuskeelholte ontspannen en aanspannen. Wanneer je deze oefeningen niet hebt geprobeerd, is het plaatsen van een buisje in het trommelvlies een stap te snel. Het buisje zal zeker het middenoor beluchten en tot rust brengen, maar blijft daarna overbodig lang zitten (één tot twee jaar) met weer kans op nadelige gevolgen. Mogelijk is alleen (het klassieke) doorprikken van het trommelvlies en het vocht uit het middenoor persen nog een handige tussenoplossing.
Mijn buurvrouw wist niets van deze oplossingen en de voor- en nadelen ervan. Ze had hier geen uitleg over gekregen. Daar kwam bij dat haar ene oor wel spontaan “open” was gegaan. En dat was voor mij weer aanleiding om haar toch eerst nog eens de conservatieve oplossingen te adviseren: buis van Eustachiusoefeningen doen samen met één week xylometazolinespray.
Nu nog kijken of ik haar komende week uit handen van mijn nog actieve collega KNO-arts ga houden.
Jan van der Borden was tot februari 2020 KNO-arts in het BovenIJ ziekenhuis in Amsterdam-Noord. Hij is eigenaar van Miocrates, dat websites bouwt voor zorgprofessionals, zoals voor de Nederlandse KNO-vereniging. Als redacteur van neus.nu probeert Jan de neus nog beter tot het domein van de KNO-arts te maken. Op Doof.nl schrijft hij elke twee maanden een column.
Reacties
Het eerste waar ik nu aan denk is: Wet op de medische behandelingsovereenkomst. Die collega heeft dus een paar belangrijke steken laten vallen. Ze boft dat u haar buurman bent.