Nieuwe columnist: KNO-arts Jan van der Borden
Doof.nl heeft een nieuwe columnist: Jan van der Borden. Jan was tot februari 2020 KNO-arts in het BovenIJ ziekenhuis in Amsterdam-Noord. Hij was voor 2000 al elf jaar KNO-arts in het AMC en het Andreas Ziekenhuis. Naast KNO-arts is Jan eigenaar van Miocrates, dat websites bouwt voor zorgprofessionals, zoals voor de Nederlandse KNO-vereniging waarvan hij erelid is.
Als redacteur van neus.nu probeert Jan de neus nog beter tot het domein van de KNO-arts te maken. Naast fietsen, lezen en Ajax, is het Jans hobby om de historie van de Nederlandse KNO-heelkunde uit te diepen. Daarnaast is hij in zijn buurt op allerlei manieren met ‘afval’ bezig, doceert hij pathologie op ROC TOP en startte hij samen met anderen een biologische voedselcoöperatie op in Amsterdam-West. Jan schrijft ook een maandelijkse column op meerovermedisch.nl. En nu dus ook hier, op Doof.nl.
Hieronder vind je zijn eerste column.
—–
De buis van Eustachius, waar staat die?
Als je 31 jaar KNO-arts bent, gebruik je het woord ‘Eustachius’ zeker 20 keer per dag. Logisch, want deze buis speelt een belangrijke rol in de keel-, neus- en oorheelkunde. Zij – ik denk dat ze vrouwelijk is – verbindt de helft van ons vakgebied. KNO-artsen beschouwen de hals namelijk ook als haar domein. Met andere woorden, als je 100.000 keer ‘buis van Eustachius’ tijdens je spreekuur hebt uitgesproken, heb je heel vaak de neus met het oor verbonden, en omgekeerd.
25 procent
Veel van de informatie die artsen geven (en dus ook mijn uitleg) wordt echter niet goed opgepikt door een patiënt. Daar is onderzoek naar gedaan. Sommige onderzoekers weten te melden dat slechts de helft van de informatie van een arts wordt gehoord en dat slechts de helft dáárvan goed wordt begrepen. Toen ik dat ooit las, vond ik dat schokkend: slechts 25 procent van wat ik zeg, komt goed over! Hoe valt zoiets te verbeteren?
Aan het eind van de vorige eeuw (slechts 25 jaar geleden) loste ik dat op door overal papieren folders over te schrijven. Eerst over al de operaties die ik uitvoerde en later ook over KNO-ziektebeelden.
In onze huidige eeuw werden de papieren folders overgezet op websites. Veel van de teksten die ik toen schreef zijn nu nog terug te vinden. Kijk maar eens op kno.nl. Dit soort pagina’s wordt zeer veel bezocht. Dat is goed, want de Nederlandse KNO-vereniging verstrekt waardevolle, betrouwbare en correcte informatie.
Al lezend
In 2015 vond ik dat praktijkgerichte KNO-informatie ook terug moest worden gevonden op mijn eigen ziekenhuiswebsite. In het BovenIJ Ziekenhuis te Amsterdam schreef ik een website vol met deze informatie: kno.nu. Het was toen mogelijk om de patiënt aan het einde van het consult een website-pagina te mailen met de informatie die ik net daarvoor mondeling had gegeven. Het kwam regelmatig voor dat patiënten al lezend op hun mobiel de spreekkamer verlieten.
Het schrijven van goede informatie over de gang van zaken bij onderzoeken en operaties is overigens niet eenvoudig. Het lukt slechts goed als je de gang van zaken maximaal doorgrondt. Dat betekent dat alleen de zorgprofessional dat kan doen. Meestal is dat niet het sterkste punt van deze persoon en bovendien is het veel werk. Er ontbrak daarom naar mijn mening veel van dit soort betrouwbare KNO-informatie.
Tongjongleur
Tijdens de laatste jaren van mijn praktijkvoering dacht ik daar veel over na. Ik maakte een lijstje van die uitleg die ik op een dag zeker vijf keer gaf en daar zat uiteraard de ‘Buis van Eustachius’ ook bij. Waar ik ook zocht (dus ook op kno.nl), nergens vond ik over dit onderwerp van het begin tot eind een goede Nederlandstalige uitleg. Dus dat moest ik zelf schrijven in de hoop dat ik meer dan 25 procent bereik ging krijgen.
De voorlichtingspagina over de Buis van Eustachius kwam er. Als ik de bezoekersaantallen op deze site mocht geloven, voorzag hij direct in een behoefte. De buis van Eustachius-oefeningen worden door heel Nederland door KNO-artsen ingezet (met dank aan mijn jongste dochter als ’tong-jongleur’). Een A4-tje meegeven met dezelfde oefeningen, dat is immers niet meer van deze tijd.
Reacties
Welkom!
Mooie blog. Helaas is die 25% niet alleen voor artsen een probleem. Maar ook voor het onderwijs, fysiotherapie, maatschappelijk werk etc.
Jip en Janneke taal blijkt zelfs voor vele nog heel lastig te zijn. Volgens mij zit het antwoord in scholing op welke manier dan ook. Aansluitend bij het niveau en interesse.
Ik hoop nog vele blogs van je te mogen lezen.
Groet een mede blogger
Jip en Janneke-taal is wel een bijzonder ongelukkig gekozen naam. Doven en slechthorenden worden al zónder dat daar om (gewone spreektaal gebruiken en daaraan inherent niet te laten struikelen over termen die de cliënt bewust of onbewust gebruikt), al vaak als kleine kinderen bejegend.
Er zijn nog steeds mensen die geen computers hebben. Ik ga ervan uit, dat als ze dit (durven te) zeggen, er meteen een printje gemaakt wordt van de betreffende tekst.
Lezend de deur uitgaan als je slechthorend/doof bent, is niet zo’n goed idee. Misschien attenderen op de wachtruimte, waar je veilig voor jezelf en anderen kan zitten lezen.
Die MRI zag ik op de algemene site.
Daar kwam ik wel een zoekresultaten lijstje tegen over de buis van Eustachius, maar kon er op de paar geprobeerde plaatsen niet over vinden met “zoek op deze pagina”.
Wel op de “eigen” ziekenhuissite van Jan van der Borden, dus een aparte pagina over hierover.
O, u hebt een voornaam.
De voornamen verdwenen ergens in de jaren 90 evenals de openheid die in de jaren 80 begon.
Ik heb bijzonder slechte ervaringen met een ander ziekenhuis. Er werd een operatievoorstel gedaan, met toelichting over wat ze zouden doen. Maar ik kreeg allerlei informatie over nevenonderwerpen niet los. Het grootse antwoord was: dat moet u op internet zoeken. Dat is gekkenwerk door de hoeveelheid gevonden resultaten, waarvan veel niks met de gevraagde zoekterm te maken hebben en gewoon de hoeveelheid mogelijkheden. Hoe weet je welke variant het betreffende ziekenhuis kiest. Op de ziekenhuissite kon ik dat hele onderwerp niet vinden. Later zag ik dat het veel riskanter is dan het me voorgesteld werd.
Heb wat op de site rondgekeken. Zag de MRI, met eigen infopagina. Miste daar de koptelefoon. Iedereen moet die koptelefoon opzetten, ook doven en slechthorenden. Je hoofd moet beschermd worden tegen binnenkomen van keihard lawaai, want er kan meer beschadiging optreden, zoals tinnitus.
Ik dacht dat ziekenhuizen etc. dat wel wisten, maar mij werd aarzelend gevraagd … Geen idee wat er gezegd werd, maar de koptelefoon waarover iets gezegd/gevraagd werd, werd heel aarzelend opgetild. Het gaat hier niet om wel/niet leuk, maar om wel/niet _veilig_. Dus niet aarzelen maar gewoon aanreiken en bij onwetend bedanken uitleggen dat het echt nodig is.
“Jip en Janneke-taal” is voor veel mensen aan te bevelen. Taal kan best ingewikkeld zijn. In een onlangs doorgenomen brochure kwam ik in een plaatje vier verschillende woorden tegen waar ik geen fluit van snapte. Ook de tekst gaf geen informatie. Lang leve internet dat aangaf wat een bimodale oplossing, akoestische oplossing, unilateraal en bilateraal betekent.
In een toelichting over een CT-scan kwam ik tegen: “….mag u 3 uur voor de scan niet eten”. Dus 2 uur voordat de scan wordt gedaan mag je wel een bruine boterham nuttigen? Er zal bedoeld zijn dat je in de drie uur voorafgaand aan de scan niet mag eten.
Duidelijke taal is best lastig. De lezer moet soms niet alles letterlijk nemen van wat er staat maar het gevaar is dan weer aanwezig dat hij een verkeerde invulling geeft.
“Verstaat gij ook, hetgeen gij leest”, is een passage die opgenomen is in het Bijbelse boek Handelingen (hoofdstuk 8). Nu kan een mens best alles verstaan maar er geen donder van begrijpen.
Een slechthorende kan vaak een hoop horen maar er niks van verstaan (en wanneer het laatste geen probleem is dan komt het begrijpen aan bod).
Jip-en Janneke taal
Daarmee bedoeld men zo ongecompliceerd mogelijk uitleggen. Het is een algemeen begrip
En niet bedoeld om mensen te kwetsen. Ik heb met Jip -en Janneke taal niemand willen denigreren of willen stigmatiseren. Je gaat voorbij aan mijn boodschap. Jammer
Fout in mijn mail adres, sorry
Duidelijk taalgebruik is door allen gewenst. Zowel in woord als in schrift. Dat is wat ons bindt. Hoe klinkt “simple speech” eigenlijk wanneer dat wordt gezegd door iemand met een mondkapje op?