Het aanpassen van een hoortoestel is een tijdrovende procedure: instellen, uitproberen, bijstellen, opnieuw uitproberen, nog eens bijstellen, en misschien nog eens. Een nieuw type hoortoestel doet het daarom zelf, via een app op de iPhone.

Gehoorverlies? Een hoortoestel biedt vaak soelaas. Tenminste, als het goed is afgesteld. Dat laatste verloopt via een standaardprocedure, legt hoogleraar Klinische en Experimentele Audiologie Wouter Dreschler uit: 'Het begint met een gehoortest. Wat is er aan de hand? Kan het gehoorverlies wellicht ook worden verholpen met een ingreep door een KNO-arts? Is een (conventioneel) hoortoestel wel de beste oplossing? En zo ja, waar zit hem het probleem? In de hoge tonen of juist in de lage? Of in de dynamiek van het geluid? Op basis van de uitkomsten wordt het toestel afgesteld.'

Afstellen en proberen
De hoortoesteldrager probeert het apparaat vervolgens een tijdje uit, rapporteert zijn of haar bevindingen, en dan volgt een zogeheten fijnaanpassing. Wanneer het geluid bijvoorbeeld te hard of jusit wat dof klinkt, verandert de audicien of audioloog een paar instellingen. De drager mag het apparaat vervolgens opnieuw proberen. Een arbeidsintensief proces, dat bepaalde voorzieningen vereist.

`Als je een hoortest uitvoert in een rustige maar niet helemaal stille kamer, is dat bijvoorbeeld van invloed – de test wordt minder betrouwbaar. Een probleem dat best vaak speelt – niet in alle hoorwinkels in Nederland is de situatie even “test-vriendelijk”. En dat geldt zeker voor vele buitenlanden', aldus Dreschler.

Lange afstanden
Naast test-onvriendelijke ruimtes speelt in ontwikkelingslangen niet zelden ook nog een praktisch probleem mee. 'Ontwikkelingslanden kennen vaak een gebrekkige infrastructuur. Mag je van de hoortoesteldrager verwachten dat hij drie, vier keer heen en weer reist om zijn hoortoestel te laten in- of bijstellen?' vraagt Dreschler zich hardop af. 'Of neem een land als Zweden, met enorme afstanden. Hoeveel mensen zijn bereid om telkens in de auto te stappen om honderden kilometers te rijden? In die omstandigheden is het natuurlijk veel aantrekkelijker om iemand een toestel op te sturen, hem of haar zelf een hoortest te laten doen, en de fijnafstelling over te laten aan het apparaat.’

Self-Fit hoortoestel
Die gedachte ligt ten grondslag aan Self-Fit, een nieuw hoortoestel dat – de naam zegt het eigenlijk al – veel dingen zelf kan. Dat klinkt misschien simpeler dan het is. Dreschler legt uit: `Het apparaat moet betrouwbaar zijn, en de bediening duidelijk. Veiligheid is buitengewoon belangrijk. Het is weliswaar de bedoeling om geluid te versterken, maar niet te veel. Als het te hard wordt, kan immers nieuwe gehoorschade ontstaan. Dus is het nodig dat je drempelwaarden inbouwt: niet versterken boven het niveau waarop het schadelijk of onaangenaam wordt. En tenslotte de fijnafstelling. Kan het hoortoestel zichzelf optimaal afregelen”

Testen met een prototype
In samenwerking met het Weense bedrijf 2PI is het gelukt om een prototype te ontwikkelen dat al deze dingen in principe zelf kan. Of het ook in de praktijk goed werkt, wordt binnenkort onderzocht. Dreschler gaat het nieuwe apparaat uittesten bij mensen die al een hoortoestel hebben. `Aangepast op de klassieke manier en naar tevredenheid van de drager. Nu willen we bij deze groep nagaan of zelfaanpassing tot even goede resultaten leidt. En we kijken natuurlijk naar betrouwbaarheid (is het nieuwe toestel consequent in zijn metingen) en naar de gevoeligheid voor bepaalde (veiligheids)parameters. Het apparaat moet bijvoorbeeld op tijd aan de bel trekken als er meer aan de hand lijkt. Niet elk gehoorprobleem laat zich immers oplossen met een hoortoestel. Soms is toch echt verwijzing nodig naar een KNO-arts of een audiologisch centrum.’

Finetunen via een app
Self-Fit heeft een hoog "ei van Columbus"-gehalte, maar in feite is het niets anders dan een hoortoestel dat gekoppeld is aan een computerprogramma. Er is een speciale app ontwikkeld voor de iPad (en binnenkort ook voor de iPhone, want, weet Dreschler, `in ontwikkelingslanden is gebrek aan van alles, maar niet aan iPhones’). Het apparaatje gaat in het oor en via de app wordt om te beginnen een reguliere gehoortest afgenomen. Gewoon, met reeksen harde of zachte piepjes, gevolgd door (bijvoorbeeld) de vraag: `Hoeveel piepjes hoort u?' Op basis daarvan komt het apparaat tot een basisinstelling.

Ook bij de finetuning daarna wordt gebruik gemaakt van een app, die de drager op een gestructureerde manier door een aantal tests leidt. Dreschler: `Vergelijk het maar met het aanpassen van een bril. Daarbij vraagt de opticien voortdurend “Wat is beter: deze optie of toch de vorige?”.'

Trail-and-error
In de audiologische wereld gebeuren metingen nu nog te vaak op basis van trial and error. De dokter of audicien geeft een hoortoestel mee, de drager mag het een tijdje uitproberen en dan kijken ze hoe het bevalt. Maar voor die gebruiker blijkt het vaak lastig om zijn of haar ervaringen goed onder woorden te brengen. Dreschler legt uit hoe zo’n gesprek kan verlopen. `Hebt u het toestel gedragen? Ja, zegt de patient. Nee, schudt zijn partner ondertussen. Vond u het geluid te scherp? Nee hoor, zegt de patient. Ja, knikt zijn partner.’

Een app pakt het systematischer aan. `Een aantal parameters kun je, net als in de brillenwinkel, voortdurend met elkaar vergelijken. We laten bijvoorbeeld op de tablet twee poppetjes (twee mannen, twee vrouwen, of een man en een vrouw) met elkaar praten, hard of zacht, en vragen naar de ervaringen. Welk gesprek kon u het beste verstaan?' vertelt Dreschler.

Maatwerk geleverd
Bijkomend voordeel van de Self-Fit: er kan maatwerk geleverd worden. Als iemand voor zijn werk bijvoorbeeld vaak in rumoerige ruimtes verkeert, bijeenkomsten of recepties moet bezoeken of vergaderingen bijwonen, kun je die omstandigheden simuleren. Volgens Dreschler moet het straks ook mogelijk worden een aantal voorkeursinstellingen te programmeren: 'Een boswandeling op een stille maandagochtend vraagt om andere ondersteuning dan pak hem beet de opening van een tentoonstelling of het werken in een drukke kantoortuin. Met de Self-Fit kun je straks, als het goed is, varieren: programma 1, programma 2 of programma 3, 4 of 5, al naar gelang de situatie. Dat kun je zelf doen of de keuze aan het apparaat overlaten. Sommige mensen rijden nu eenmaal liever in een automaat, terwijl anderen de voorkeur geven aan zelf schakelen.’

Nieuwe baan
Ideaal voor ontwikkelingslanden en voor afgelegen gebieden. Maar hebben we er straks in Nederland ook wat aan? Dreschler: `De diagnostische winst van Self-Fit is waarschijnlijk niet zo heel groot. Met een gratis hoortest op iedere hoek van de straat voegt zo’n zelftestend toestel weinig toe. Maar voor de fijnaanpassing heeft het zeker ook voor ons voordelen. Je kunt met een dergelijk systeem je gehoor immers als het ware zelf permanent monitoren. En als het hoortoestel niet meer voldoet, pas je het gewoon zelf aan met behulp van je app.’ Want het gehoor kan veranderen, benadrukt de hoogleraar. Net als de omstandigheden. Iemand krijgt bijvoorbeeld een andere baan. Of een andere vrouw, vriend, parkiet of hond.

Bron:Nieuwsbank.nl